Luật Tổ Chức Chính Quyền Địa Phương Và Những Điểm Mới

Luật Tổ chức chính quyền địa phương đóng vai trò nền tảng trong việc xác lập cơ cấu, chức năng và hoạt động của hệ thống chính quyền tại các cấp hành chính ở Việt Nam. Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, với nhiều nội dung cải cách quan trọng, không chỉ tinh gọn về mặt cấu trúc mà còn xác lập rõ nguyên tắc, trách nhiệm giữa các cấp. Bài viết dưới đây sẽ phân tích những điểm mới nổi bật của Luật để bạn đọc có cái nhìn tổng quan, dễ hiểu và cập nhật kịp thời các thay đổi quan trọng này.

Khái quát về Luật Tổ chức chính quyền địa phương

Luật tổ chức chính quyền địa phương đã được sửa đổi, bổ sung và có hiệu lực vào tháng 3/2025
Luật tổ chức chính quyền địa phương đã được sửa đổi, bổ sung và có hiệu lực vào tháng 3/2025

Luật tổ chức chính quyền địa phương là một đạo luật quan trọng trong hệ thống luật Việt Nam, quy định về đơn vị hành chính và tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương ở các. Luật ban hành nhằm đảo bảo sự quản lý hiệu quả, phù hợp với đặc điểm kinh tế – xã hội của từng địa phương.

Luật Chính quyền địa phương được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 và chính thức có hiệu lực từ ngày 01 tháng 3 năm 2025. Luật gồm 07 chương, 50 điều, giảm 01 chương và 93 điều so với Luật năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019). Việc tinh gọn số chương, điều cho thấy định hướng xây dựng luật theo hướng rõ ràng, hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước tại địa phương.

Những điểm mới của Luật tổ chức chính quyền địa phương đã được sửa đổi, bổ sung

Sau đây là một số điểm mới của Luật chính quyền địa phương mới nhất năm 2025:

1. Phân định thẩm quyền, phân cấp và phân quyền rõ ràng, minh bạch

Luật quy định về việc phân định thẩm quyền, phân cấp và phân quyền rõ ràng
Luật quy định về việc phân định thẩm quyền, phân cấp và phân quyền rõ ràng

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 bổ sung một chương riêng quy định cụ thể về phân định thẩm quyền, phân cấp và ủy quyền giữa chính quyền địa phương các cấp với nhiều điểm nổi bật, cụ thể như sau:

  • Nguyên tắc phân định thẩm quyền (Điều 11): Luật quy định 07 nguyên tắc rõ ràng trong đó nhận mạnh các nội dung mới như: xác định nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, tránh chồng chéo giữa các các quan, phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương, kiểm soát quyền lực và thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo.
  • Tăng cường chủ động địa phương: Luật cho phép chính quyền địa phương chủ động đề xuất việc phân quyền, phân cấp phù hợp với khả năng và điều kiện thực tế (khoản 3 Điều 11)
  • Phân quyền (Điều 12): Phải được quy định bằng luật hoặc nghị quyết của Quốc hội bảo đảm quyền tự chủ và trách nhiệm của chính quyền địa phương đồng thời có cơ chế kiểm tra, giám sát từ cấp trên.
  • Phân cấp (Điều 13): Xác định rõ chủ thể và nhận phân cấp, quy định trách nhiệm và giới hạn phân cấp, không được tiếp tục phân cấp lại và đảm bảo điều chỉnh thủ tục hành chính tương ứng.

2. Quy định rõ ràng nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND và UBND

Luật thể hiện rõ nguyên tắc “rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm” nhằm hạn chế chồng chéo nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cấp và các cơ quan trong bộ máy chính quyền địa phương:

  • Phân định rạch ròi giữa các cấp chính quyền và giữa HĐND, UBND cùng cấp.
  • Tăng quyền cá nhân chủ tịch UBND hướng tới tăng cường trách nhiệm cá nhân đặc biệt là vai trò của Chủ tịch UBND trong tổ chức và thực hiện nhiệm vụ.
  • Nội dung quy định cụ thể, bảo quát, tập trung vào lĩnh vực ngân sách – tài chính, tổ chức bộ máy, biên chế, kiểm tra, giám sát,… và đảm bảo tính ổn định, lâu dài của Luật Chính quyền địa phương.

3. Đổi mới về tổ chức và hoạt động của HĐND

Cơ cấu và hoạt động của HĐND có những thay đổi bổ, bổ sung mới
Cơ cấu và hoạt động của HĐND có những thay đổi bổ, bổ sung mới

So với Luật năm 2015, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 có những thay đổi theo hướng tinh gọn và thực tiễn hơn:

  • Cơ cấu tổ chức HĐND giữ nguyên nhưng gộp chung thành một điều thay vì tách riêng theo từng loại hình đơn vị hành chính như trước.
  • Hoạt động HĐND quy định khái quát, các nội dung chi tiết sẽ được hướng dẫn trong Quy chế hoạt động mẫu, giúp luật khung gọn nhẹ hơn.
  • Giải quyết vướng mắc thực tiễn bao gồm: bỏ quy định Chủ tịch HĐND đầu nhiệm kỳ bắt buộc là đại biểu HĐND, bổ sung các quy định về trường hợp khuyết Chủ tịch HĐND – Thường trực HĐND, cho phép tạm đình chỉ chức vụ của Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng Phó ban HĐND trong một số tình huống cần thiết.

4. Tăng tính linh hoạt trong tổ chức và hoạt động của UBND

Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 cũng có những điểm đổi mới đáng chú ý về cơ cấu tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân:

  • Tổ chức UBND: Gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên, giao Chính phủ quy định chi tiết thành phần.
  • Hoạt động UBND được quy định khái quát: Các chi tiết về họp, điều hành, phân công trách nhiệm,… sẽ được cụ thể hóa trong Quy chế hoạt động mẫu.
  • Quy định rõ nội dung bắt buộc UBND phải thảo luận, quyết định và những nội dung có thể ủy quyền cho Chủ tịch UBND quyết định nhằm nâng cao tính chủ động và trách nhiệm cá nhân trong điều hành.

5. Quy định linh hoạt về tổ chức đơn vị hành chính và điều chỉnh địa giới

Nguyên tắc tổ chức đơn vị hành chính chính thức thay đổi
Nguyên tắc tổ chức đơn vị hành chính chính thức thay đổi

Luật đổi tên và sắp xếp lại chương về đơn vị hành chính để phù hợp với Hiến pháp 2013, đồng thời bổ sung nhiều điểm mới:

  • Quy định nguyên tắc tổ chức đơn vị hành chính: Bao gồm điều kiện để thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và thực hiện đổi tên đơn vị hành chính.
  • Tinh gọn thủ tục: Quy định khái quát trình tự, thủ tục và giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết quá trình khảo sát, lấy ý kiến cử tri, xây dựng và thẩm định dự án.
  • Tăng tính linh hoạt và thực tiễn: Đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, cải cách tổ chức bộ máy nhà nước tại địa phương.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 là bước tiến quan trọng trong quá trình cải cách bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và minh bạch hơn. Việc triển khai hiệu quả Luật sẽ góp phần nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội ở từng địa phương nói riêng và cả nước nói chung. Nếu bạn cần hỗ trợ tư vấn pháp luật và thuế liên hệ ngay với Luật Đại Bàng – Đối tác tin cậy, cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp Việt trên hành trình phát triển bền vững.