Lương Hưu Là Gì? Tổng Quan Về Quyền Lợi Người Lao Động

Lương hưu là gì? Đây là thắc mắc phổ biến của nhiều người lao động khi chuẩn bị bước vào giai đoạn nghỉ ngơi sau thời gian dài cống hiến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến lương hưu và những quyền lợi đi kèm. Tham khảo những hướng dẫn từ Luật Đại Bàng sẽ giúp người lao động nắm bắt chính xác thông tin, bảo vệ quyền lợi khi bước sang tuổi nghỉ hưu.

Khái niệm lương hưu

Lương hưu là khoản trợ cấp định kỳ được chi trả hàng tháng cho người lao động khi họ chính thức nghỉ hưu, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Đây là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng, đảm bảo quyền lợi tài chính và chất lượng cuộc sống cho người về hưu. Khoản thu nhập này giúp người lao động trang trải các chi phí sinh hoạt, tạo nền tảng tài chính vững chắc trong giai đoạn không còn khả năng tham gia lao động.

Lương hưu là khoản trợ cấp hàng tháng cho người nghỉ hưu
Lương hưu là khoản trợ cấp hàng tháng cho người nghỉ hưu

Tuổi nghỉ hưu hiện hành và các quy định pháp luật áp dụng

Theo Khoản 2, Điều 169 của Bộ luật Lao động 2019, tuổi nghỉ hưu đối với người lao động trong điều kiện làm việc bình thường được quy định cụ thể. Đồng thời, tuổi nghỉ hưu có lộ trình điều chỉnh hàng năm.

Kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của nam lao động bắt đầu ở mức 60 tuổi 3 tháng. Đối với nữ lao động, tuổi nghỉ hưu là 55 tuổi 4 tháng. Mỗi năm tiếp theo, tuổi nghỉ hưu được tăng dần. Đối với nam, tuổi nghỉ hưu tăng thêm 3 tháng mỗi năm, hướng tới mốc 62 tuổi vào năm 2028. Đối với nữ, tuổi nghỉ hưu tăng thêm 4 tháng mỗi năm, nhằm đạt 60 tuổi vào năm 2035.

Cụ thể, trong năm 2025, nam lao động đủ điều kiện nghỉ hưu khi đạt 61 tuổi 3 tháng. Còn nữ lao động sẽ nghỉ hưu ở tuổi từ 56 tuổi 8 tháng trở lên.

Tuổi nghỉ hưu có lộ trình điều chỉnh hàng năm
Tuổi nghỉ hưu có lộ trình điều chỉnh hàng năm

Tiêu chuẩn và điều kiện để được hưởng lương hưu

Theo Điều 64 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, người lao động làm việc trong điều kiện bình thường phải đáp ứng một số điều kiện để được hưởng lương hưu. Cụ thể, người lao động cần đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 2, Điều 169 của Bộ luật Lao động. Bên cạnh đó, họ phải có thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tối thiểu 15 năm. Khi người lao động thỏa mãn cả hai điều kiện này, họ sẽ được hưởng chế độ lương hưu theo quy định pháp luật. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để bảo đảm quyền lợi an sinh xã hội cho người lao động khi nghỉ hưu.

Hưởng lương hưu cần đủ tuổi và có ít nhất 15 năm đóng BHXH bắt buộc
Hưởng lương hưu cần đủ tuổi và có ít nhất 15 năm đóng BHXH bắt buộc

Công thức và phương pháp tính lương hưu

Rất nhiều người lao động thắc mắc: “Tôi đóng BHXH từng ấy năm, vậy lương hưu về sau sẽ là bao nhiêu?” Để giải đáp chính xác, cần hiểu rõ công thức và phương pháp tính theo luật.

Tham gia BHXH bắt buộc

Từ ngày 1/7/2025, căn cứ theo Điều 66 và Điều 72 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, mức lương hưu hàng tháng của người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc sẽ được tính dựa trên công thức sau.

Lương hưu hàng tháng = Tỷ lệ hưởng × Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH

Trong đó:

Tỷ lệ hưởng lương hưu là phần trăm (%) được dùng để tính số tiền lương hưu mà người lao động sẽ nhận hàng tháng khi về hưu. Tỷ lệ này dựa trên thời gian đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) và giới tính của người lao động.

  • Đối với nữ lao động, tỷ lệ khởi điểm là 45% mức bình quân tiền lương đóng BHXH, tương ứng với thời gian đóng đủ 15 năm. Mỗi năm đóng thêm, tỷ lệ này được cộng thêm 2%, tối đa không vượt quá 75%.
  • Đối với nam lao động, tỷ lệ cơ bản cũng là 45%, nhưng áp dụng cho thời gian đóng đủ 20 năm. Sau đó, mỗi năm đóng thêm sẽ được cộng thêm 2%, với mức tối đa 75%.
  • Trường hợp thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, tỷ lệ hưởng lương hưu bắt đầu từ 40%, và cứ mỗi năm đóng thêm sẽ được tính thêm 1%.

Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là mức trung bình của tiền lương mà người lao động đã đóng BHXH trong một khoảng thời gian nhất định. Với người lao động hưởng tiền lương do Nhà nước quy định trong suốt quá trình đóng BHXH:

  • Trước 1/1/1995, bình quân 5 năm cuối trước khi nghỉ hưu.
  • Từ 1/1/1995 đến 31/12/2000, bình quân 6 năm cuối.
  • Từ 1/1/2001 đến 31/12/2006, bình quân 8 năm cuối.
  • Từ 1/1/2007 đến 31/12/2015, bình quân 10 năm cuối.
  • Từ 1/1/2016 đến 31/12/2019, bình quân 15 năm cuối.
    Từ 1/1/2020 đến 31/12/2024, bình quân 20 năm cuối.
  • Từ 1/1/2025 trở đi, bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH

Với người lao động đóng BHXH theo mức tiền lương do người sử dụng lao động quyết định, mức bình quân được tính trên toàn bộ thời gian đóng BHXH. Trường hợp kết hợp cả hai hình thức trên, mức bình quân được tính chung, trong đó phần đóng theo chế độ Nhà nước áp dụng mức bình quân theo quy định tương ứng.

Lương hưu cho BHXH bắt buộc dựa vào tỷ lệ hưởng và bình quân tiền lương
Lương hưu cho BHXH bắt buộc dựa vào tỷ lệ hưởng và bình quân tiền lương

Tham gia BHXH tự nguyện

Theo quy định tại Điều 99 và Điều 104 của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức lương hưu hàng tháng dành cho người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện được xác định rõ ràng theo một công thức chuẩn. Cụ thể, lương hưu hàng tháng được tính bằng tỷ lệ hưởng lương nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

  • Đối với lao động nữ thì tỷ lệ này bắt đầu từ 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH. Mỗi năm đóng thêm sẽ cộng thêm 2%, với mức tối đa không vượt quá 75%. 
  • Đối với lao động nam, tỷ lệ hưởng khởi điểm là 45% với 20 năm đóng BHXH, cũng được cộng thêm 2% cho mỗi năm đóng vượt mức, tối đa 75%.

Đặc biệt, đối với người lao động có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm, mức lương hưu hằng tháng sẽ bằng 40% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH trong 15 năm đầu. Sau đó, cứ mỗi năm đóng BHXH thêm sẽ được cộng thêm 1% vào mức lương hưu.

Đối với người tham gia BHXH tự nguyện, mức bình quân này được tính dựa trên toàn bộ thời gian đã đóng BHXH. Thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH sẽ được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ. 

Kết luận

Việc nắm rõ quy định về lương hưu là cần thiết để mỗi cá nhân chủ động hoạch định kế hoạch tài chính phù hợp, đảm bảo an toàn và bền vững trong giai đoạn về già. Để bảo vệ tối đa quyền lợi của của một công dân khi đối mặt với luật pháp thì người lao động nên tìm đến các đơn vị tư vấn uy tín. Luật Đại Bàng chính là tổ chức đáng tin cậy cung cấp các giải pháp pháp luật hiệu quả và phù hợp nhất với từng trường hợp cụ thể. Liên hệ ngay để được tư vấn miễn phí và giải quyết những vấn đề pháp lý của bạn nhanh chóng và hợp pháp.