Luật Chứng Khoán Là Gì? Nội Dung Cốt Lõi Cần Nắm Rõ

Luật chứng khoán là nền tảng pháp lý quan trọng điều chỉnh mọi hoạt động trên thị trường chứng khoán. Trong những năm gần đây, thị trường chứng khoán đang ngày càng mở rộng. Chứng khoán là gì? Đây tưởng chừng là một câu hỏi đơn giản. Tuy nhiên, trên thực tế, không ít người vẫn còn nhầm lẫn khi tiếp cận lĩnh vực tài chính này. Cùng Luật Đại Bàng hệ thống lại các loại hàng hóa tài chính phổ biến trên thị trường hiện nay dưới góc nhìn pháp lý hiện hành.

Khái niệm cốt lõi về luật chứng khoán

Luật Chứng khoán là văn bản pháp lý tối quan trọng điều chỉnh toàn bộ hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán tại Việt Nam. Được ban hành nhằm thiết lập nguyên tắc minh bạch, công bằng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên tham gia.

Trong hệ thống pháp luật hiện hành, Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực từ ngày 01/01/2021 là văn bản đang được áp dụng. Luật này không chỉ đưa ra quy định về tổ chức, vận hành thị trường chứng khoán mà còn định nghĩa rõ ràng khái niệm chứng khoán và các hình thức hàng hóa tài chính đang lưu hành.

Trong đó, theo khoản 1 Điều 4 thì chứng khoán là tài sản, bao gồm nhiều loại hình cụ thể như:

• Cổ phiếu, trái phiếu và chứng chỉ quỹ: Đại diện cho quyền sở hữu vốn, quyền cho vay hoặc phần vốn góp vào quỹ đầu tư.
• Chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký: Những công cụ này thường liên quan đến quyền chọn hoặc quyền mua cổ phiếu trong tương lai, giúp nhà đầu tư tối ưu hóa chiến lược giao dịch.
• Chứng khoán phái sinh: Bao gồm hợp đồng tương lai, quyền chọn và các công cụ phái sinh khác thường được dùng để phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ.
• Các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định: Đây là nhóm linh hoạt, mở rộng theo sự phát triển của thị trường tài chính và sự điều chỉnh của cơ quan quản lý Nhà nước.

Phân loại các sản phẩm theo luật chứng khoán

Theo quy định tại Luật chứng khoán năm 2019, chứng khoán là tài sản được phát hành dưới nhiều hình thức khác nhau. Dưới đây là những loại chứng khoán chủ yếu đang lưu hành trên thị trường Việt Nam hiện nay, được pháp luật công nhận và bảo vệ.

Cổ phiếu

Theo quy định tại khoản 2 Điều 2 của Luật chứng khoán 2019, cổ phiếu là loại chứng khoán xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu đối với một phần vốn cổ phần của công ty phát hành. Cổ phiếu có thể là phổ thông hoặc ưu đãi và mỗi loại sẽ có đặc điểm riêng về quyền biểu quyết, cổ tức và phân chia tài sản.

Một cổ phiếu hợp pháp phải thể hiện đầy đủ các nội dung quan trọng như: tên công ty, số lượng và loại cổ phần, mệnh giá, thông tin cổ đông, ngày phát hành, chữ ký người đại diện pháp luật… Những quy định cụ thể này được chi tiết hóa tại Điều 121 của Luật Doanh nghiệp 2020, nhằm đảm bảo tính minh bạch và chính danh cho mỗi cổ phần.

Trái phiếu

Khác với cổ phiếu, trái phiếu không thể hiện quyền sở hữu mà là bằng chứng cho một khoản nợ. Theo khoản 3 Điều 2 của Luật chứng khoán 2019, trái phiếu xác nhận quyền của người sở hữu đối với phần nợ của doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành.

Chứng chỉ quỹ

Chứng chỉ quỹ là một loại chứng khoán phổ biến trong các quỹ đầu tư mở, cho phép nhà đầu tư sở hữu một phần vốn của quỹ. Theo luật đầu tư tại khoản 4 Điều 2, chứng chỉ quỹ xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với phần vốn góp và không trực tiếp can thiệp vào hoạt động đầu tư của quỹ.

Chứng quyền

Chứng quyền là loại chứng khoán được phát hành kèm theo cổ phiếu ưu đãi hoặc trái phiếu. Theo khoản 5 Điều 2 của Luật chứng khoán 2019, người nắm giữ chứng quyền có quyền mua một số lượng cổ phiếu phổ thông nhất định với mức giá cố định trong một khoảng thời gian xác định. 

Chứng quyền có bảo đảm

Chứng quyền là loại chứng khoán được phát hành kèm theo cổ phiếu ưu đãi hoặc trái phiếu. Theo khoản 5 Điều 2, người nắm giữ chứng quyền có quyền mua một số lượng cổ phiếu phổ thông nhất định với mức giá cố định trong một khoảng thời gian xác định. 

Quyền mua cổ phần

Quyền mua cổ phần là loại chứng khoán được công ty cổ phần phát hành khi muốn tăng vốn điều lệ. Quyền này cho phép cổ đông hiện hữu được ưu tiên mua thêm cổ phần mới trước khi chào bán ra ngoài.

Chứng chỉ lưu ký

Chứng chỉ lưu ký là loại chứng khoán đặc thù, phát hành trên cơ sở chứng khoán của các tổ chức hợp pháp tại Việt Nam. Theo khoản 8 Điều 2, loại chứng khoán này thường được sử dụng khi doanh nghiệp Việt muốn huy động vốn từ thị trường nước ngoài hoặc ngược lại.

Chứng khoán phái sinh

Cuối cùng, không thể không nhắc đến chứng khoán phái sinh là những hợp đồng tài chính như quyền chọn, hợp đồng tương lai hoặc kỳ hạn. Theo luật, đây là loại chứng khoán ghi nhận quyền và nghĩa vụ giữa các bên liên quan đến việc giao dịch tài sản cơ sở tại một mức giá và thời điểm xác định trong tương lai.

Toàn cảnh hoạt động trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã và đang trở thành kênh huy động vốn chủ lực cho nền kinh tế. Toàn cảnh các hoạt động trên thị trường không chỉ phản ánh sự sôi động của giao dịch mà còn cho thấy vai trò thiết yếu của khung pháp lý trong việc điều chỉnh và bảo vệ quyền lợi các bên tham gia.

Quy tắc vận hành của thị trường chứng khoán

Theo quy định tại Luật chứng khoán 2019, các hoạt động này bao gồm chào bán, niêm yết, giao dịch, kinh doanh và đầu tư chứng khoán. Bên cạnh đó, việc cung cấp dịch vụ liên quan đến chứng khoán, công bố thông tin minh bạch và quản trị công ty đại chúng cũng có vai trò quan trọng.

Nguyên tắc hoạt động dựa trên luật chứng khoán

Nguyên tắc hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán được quy định rõ tại Điều 5 Luật chứng khoán 2019. Cách điều luật nhấn mạnh việc tôn trọng quyền sở hữu và các quyền liên quan đến tài sản trong giao dịch, đồng thời bảo đảm quyền tự do đầu tư, kinh doanh và cung cấp dịch vụ về chứng khoán cho cả tổ chức và cá nhân.

Bên cạnh đó, nguyên tắc công khai, minh bạch được đặt lên hàng đầu nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư. Do đó, mọi nhà đầu tư phải tự chịu trách nhiệm với các rủi ro phát sinh trong quá trình tham gia thị trường. 

Kết luận

Thị trường chứng khoán là một sân chơi tiềm năng nhưng cũng ẩn chứa không ít rủi ro pháp lý nếu thiếu sự am hiểu. Vì thế những thông tin về Luật chứng khoán và các nghĩa vụ liên quan ở trên là điều bắt buộc để đảm bảo hoạt động an toàn, minh bạch. Bên cạnh việc cung cấp các thông tin về pháp luật, Luật Đại Bàng còn là một đơn vị tư vấn pháp lý chuyên nghiệp cung cấp nhiều dịch vụ chuyên sâu như:

• Tư vấn và thực hiện thủ tục pháp lý doanh nghiệp (thành lập, chuyển đổi, giải thể…);
• Tư vấn và đại diện giải quyết tranh chấp thương mại;
• Tư vấn thuế, kiểm toán, kế toán doanh nghiệp;
• Tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp.

Đừng ngần ngại liên hệ ngay để được tư vấn trực tiếp và miễn phí lần đầu qua website: luatdaibang.net