Luật Hàng Không Dân Dụng Việt Nam – Những Điều Cần Biết

Hàng không dân dụng là một trong những ngành kinh tế quan trọng, đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy giao thương, du lịch và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định của Luật Hàng không dân dụng, những điểm mới nhất, quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan, cùng các lưu ý thực tiễn.

Tổng quan về Luật Hàng không dân dụng Việt Nam

Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2007) là văn bản pháp lý chính điều chỉnh các hoạt động hàng không dân dụng tại Việt Nam. Luật này được sửa đổi, bổ sung vào năm 2014 và 2023 để phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO), đáp ứng nhu cầu phát triển ngành hàng không và bảo vệ quyền lợi hành khách. Các văn bản hướng dẫn chính bao gồm:

• Nghị định 66/2015/NĐ-CP: Quy định chi tiết về quản lý cảng hàng không, sân bay.
• Nghị định 147/2018/NĐ-CP: Quy định về vận chuyển hàng không và hoạt động hàng không chung.
• Thông tư 01/2023/TT-BGTVT: Hướng dẫn về bảo vệ quyền lợi hành khách và bồi thường thiệt hại trong vận tải hàng không.

Luật Hàng không dân dụng điều chỉnh các lĩnh vực:

• Vận chuyển hàng không (hành khách, hàng hóa, bưu kiện).
• Quản lý cảng hàng không, sân bay, và dịch vụ hàng không.
• An ninh, an toàn hàng không.
• Quyền và nghĩa vụ của hành khách, hãng hàng không, và các tổ chức liên quan.

Những nội dung chính của Luật Hàng không dân dụng

Quản lý hoạt động vận chuyển hàng không

Giấy phép kinh doanh vận tải hàng không:

• Doanh nghiệp muốn kinh doanh vận tải hàng không phải được Cục Hàng không Việt Nam cấp phép, đáp ứng các điều kiện về vốn, đội bay, và năng lực quản lý.
• Vốn tối thiểu (theo Nghị định 147/2018/NĐ-CP):
  • Kinh doanh vận tải hàng không quốc tế: 700 tỷ đồng.
  • Kinh doanh vận tải hàng không nội địa: 300 tỷ đồng.
• Hãng hàng không phải có ít nhất 3 tàu bay (thuê hoặc sở hữu) và tuân thủ quy định an toàn hàng không.

Điểm mới 2023: Doanh nghiệp phải công khai thông tin về giá vé, phí dịch vụ, và chính sách hủy/hoàn vé trên website hoặc tại quầy vé, nhằm tăng tính minh bạch.

Quy định về an ninh và an toàn hàng không

An ninh hàng không:

• Mọi hành khách, hành lý, và hàng hóa phải được kiểm tra an ninh trước khi lên tàu bay.
• Các hành vi đe dọa an ninh hàng không (như mang vũ khí, chất nổ) bị xử lý nghiêm theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).

An toàn hàng không:

• Các hãng hàng không phải tuân thủ tiêu chuẩn an toàn của ICAO, bao gồm kiểm tra định kỳ tàu bay, đào tạo phi công và nhân viên hàng không.
• Cục Hàng không Việt Nam chịu trách nhiệm giám sát và cấp chứng chỉ an toàn.

Quản lý cảng hàng không và sân bay

• Phân loại:
  • Cảng hàng không quốc tế: Phục vụ các chuyến bay quốc tế và nội địa (ví dụ: Nội Bài, Tân Sơn Nhất).
  • Cảng hàng không nội địa: Chỉ phục vụ các chuyến bay nội địa (ví dụ: Cát Bi, Phú Bài).
• Quản lý: Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) chịu trách nhiệm vận hành, bảo trì và phát triển cơ sở hạ tầng cảng hàng không.
• Điểm mới 2023: Quy định bổ sung về ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý cảng hàng không, như hệ thống check-in tự động và quản lý hành khách qua nền tảng số.

Quyền và nghĩa vụ của hành khách

Quyền:

• Được cung cấp thông tin đầy đủ về giá vé, lịch trình, và điều kiện vận chuyển.
• Được bồi thường trong các trường hợp như hủy chuyến, chậm chuyến, hoặc mất hành lý (theo Thông tư 01/2023/TT-BGTVT).
• Được đảm bảo an toàn và hỗ trợ y tế trong trường hợp khẩn cấp.

Nghĩa vụ:

• Cung cấp thông tin chính xác khi đặt vé.
• Tuân thủ quy định an ninh, an toàn hàng không.
• Chấp hành hướng dẫn của phi hành đoàn và nhân viên sân bay.

Bồi thường thiệt hại trong vận tải hàng không

Hủy chuyến/chậm chuyến:

• Hãng hàng không phải hoàn tiền hoặc sắp xếp chuyến bay thay thế nếu hủy chuyến do lỗi của hãng.
• Bồi thường tối thiểu 200.000-600.000 đồng cho chuyến nội địa và 10-150 USD cho chuyến quốc tế nếu chậm chuyến trên 4 giờ (theo Thông tư 01/2023/TT-BGTVT).

Mất/hư hỏng hành lý: Bồi thường tối đa 20 USD/kg cho hành lý ký gửi và 400 USD cho hành lý xách tay (theo Công ước Montreal 1999 mà Việt Nam tham gia).

Thiệt hại về sức khỏe: Hãng hàng không chịu trách nhiệm bồi thường nếu tai nạn xảy ra do lỗi của hãng, tối đa 128.821 SDR (quyền rút vốn đặc biệt, tương đương khoảng 180.000 USD).

Những điểm mới trong Luật sửa đổi 2023

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hàng không dân dụng 2023 đã cập nhật các quy định để phù hợp với xu hướng quốc tế và thực tiễn:

• Chuyển đổi số:
  • Hãng hàng không và cảng hàng không phải sử dụng nền tảng số để công khai thông tin, quản lý vé, và xử lý khiếu nại.
  • Khuyến khích sử dụng vé điện tử, check-in trực tuyến, và ứng dụng di động để nâng cao trải nghiệm hành khách.
• Bảo vệ môi trường:
  • Quy định về giảm phát thải khí nhà kính trong hoạt động hàng không, phù hợp với cam kết của Việt Nam tại COP26.
  • Khuyến khích sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững (SAF – Sustainable Aviation Fuel).
• Bảo vệ quyền lợi hành khách:
  • Bổ sung quy định về hoàn tiền trong vòng 7 ngày nếu hủy chuyến do lỗi của hãng (tối thiểu 80% giá vé).
  • Tăng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm, như cung cấp thông tin sai lệch hoặc không bồi thường đúng quy định (phạt tiền từ 50-200 triệu đồng).

Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006 (sửa đổi 2014, 2023) đã tạo ra hành lang pháp lý chặt chẽ, đảm bảo an toàn, an ninh và quyền lợi của hành khách, đồng thời thúc đẩy ngành hàng không phát triển bền vững và hội nhập quốc tế. Các quy định về vận chuyển, quản lý cảng hàng không, và bảo vệ môi trường không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.

Nếu bạn là doanh nghiệp hàng không, hành khách, hoặc tổ chức cần tư vấn pháp luật về đăng ký kinh doanh vận tải hàng không, soạn thảo hợp đồng, giải quyết tranh chấp, hoặc các vấn đề liên quan đến hàng không dân dụng, hãy liên hệ ngay với Luật Đại Bàng.