Khi một người qua đời mà không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, việc chia di sản sẽ được thực hiện theo quy định pháp luật. Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 là căn cứ quan trọng để xác định ai là người thừa kế và theo thứ tự như thế nào. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định của Điều 651, phân tích ý nghĩa, cách áp dụng trong thực tế cũng như giải đáp những thắc mắc thường gặp về thừa kế theo pháp luật.
Nội dung Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015
Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật, cụ thể:
- Những người thừa kế theo pháp luật được xác định theo thứ tự hàng thừa kế:
- Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
- Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại.
- Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác, chú, cậu, cô, dì; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
- Những người thừa kế cùng hàng sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau.
- Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
Giải thích các hàng thừa kế theo pháp luật
Hàng thừa kế thứ nhất
Đây là nhóm những người có quan hệ hôn nhân và huyết thống trực tiếp gần gũi nhất với người đã mất. Việc đưa cả con nuôi và cha mẹ nuôi vào cùng hàng với cha mẹ đẻ và con đẻ thể hiện nguyên tắc bình đẳng trong quan hệ nuôi dưỡng hợp pháp. Trên thực tế, nếu người chết có vợ/chồng, cha mẹ và con cái, họ sẽ là những người đầu tiên được chia di sản.
Hàng thừa kế thứ hai
Nhóm này bao gồm ông bà nội ngoại và anh chị em ruột của người chết. Ngoài ra, cháu ruột cũng được thừa kế nếu ông bà là người để lại di sản. Điều này nhằm duy trì mối quan hệ huyết thống trong gia tộc, mở rộng quyền thừa kế khi hàng thứ nhất không còn.
Hàng thừa kế thứ ba
Nhóm này được áp dụng khi cả hai hàng thừa kế trước đó không còn người đủ điều kiện nhận di sản. Những người như cụ nội, cụ ngoại, cô, dì, chú, bác, cậu và các cháu, chắt ruột thuộc nhóm này. Tuy khoảng cách huyết thống xa hơn, nhưng pháp luật vẫn ghi nhận quyền hưởng thừa kế để bảo vệ sự công bằng trong gia tộc.
Nguyên tắc chia thừa kế theo pháp luật
Một trong những nguyên tắc quan trọng mà Điều 651 khẳng định là những người cùng hàng thừa kế sẽ được chia đều di sản. Ví dụ, nếu người chết để lại di sản cho vợ và ba người con, cả bốn người đều được hưởng phần bằng nhau, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Bên cạnh đó, chỉ khi hàng thừa kế trước không còn ai đủ điều kiện hưởng di sản thì hàng thừa kế sau mới được xem xét. Đây là nguyên tắc bảo đảm quyền lợi trước tiên cho những người có quan hệ gần gũi nhất với người đã mất.
Ý nghĩa thực tiễn của Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015
Quy định tại Điều 651 giúp giải quyết nhiều tình huống trong thực tế, đặc biệt là khi người chết không để lại di chúc hoặc di chúc vô hiệu. Nhờ xác định rõ hàng thừa kế và nguyên tắc chia đều, các tranh chấp trong gia đình có thể được hạn chế.
Ngoài ra, quy định này cũng đảm bảo sự bình đẳng giữa con nuôi và con đẻ, cha mẹ nuôi và cha mẹ đẻ, thể hiện quan điểm nhân văn và phù hợp với đời sống xã hội.
Câu hỏi thường gặp về Điều 651
- Nếu người thừa kế thuộc hàng thứ nhất nhưng từ chối nhận di sản thì ai được hưởng?
Trong trường hợp này, phần di sản của người từ chối sẽ được chia đều cho những người còn lại cùng hàng. Nếu tất cả hàng thứ nhất đều không nhận, di sản sẽ được chuyển cho hàng thứ hai.
- Người đã từng ly hôn có được hưởng di sản theo Điều 651 không?
Vợ hoặc chồng chỉ được hưởng di sản nếu quan hệ hôn nhân vẫn còn hợp pháp tại thời điểm người kia mất. Nếu đã ly hôn theo quyết định của Tòa án thì không được coi là người thừa kế.
- Con riêng có được hưởng thừa kế không?
Nếu con riêng và cha/mẹ kế có quan hệ nuôi dưỡng, chăm sóc thực tế và được pháp luật công nhận, thì con riêng cũng được thừa kế như con đẻ.
- Trường hợp không còn ai ở ba hàng thừa kế thì di sản sẽ xử lý thế nào?
Nếu không còn người nào thuộc ba hàng thừa kế theo pháp luật, di sản sẽ thuộc về Nhà nước theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 là cơ sở pháp lý quan trọng trong việc xác định người thừa kế theo pháp luật, đặc biệt trong trường hợp không có di chúc. Quy định này vừa đảm bảo công bằng giữa các hàng thừa kế, vừa giữ gìn mối quan hệ huyết thống và hôn nhân. Để hạn chế tranh chấp, khi áp dụng Điều 651, các bên liên quan nên nắm rõ thứ tự hàng thừa kế, nguyên tắc chia đều và những điều kiện có thể làm mất quyền thừa kế.
Nếu bạn đang gặp vướng mắc liên quan đến di chúc thừa kế hoặc cần tư vấn giải quyết tranh chấp, hãy liên hệ Luật Đại Bàng để được hỗ trợ kịp thời và chính xác.
Hoàng Văn Minh nổi tiếng với phong cách làm việc chuyên nghiệp, tận tâm, và luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu. Với phương châm “Công lý và sự minh bạch” ông Minh không chỉ là một luật sư giỏi mà còn là một người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình bảo vệ quyền lợi pháp lý của mỗi người. Trang web Luật Đại Bàng do ông điều hành đã trở thành một địa chỉ tin cậy cho nhiều người tìm kiếm sự trợ giúp và tư vấn pháp lý. Hoàng Văn Minh cam kết tiếp tục đồng hành và hỗ trợ cộng đồng bằng kiến thức và sự hiểu biết của mình, góp phần xây dựng một xã hội công bằng và văn minh hơn.
Thông tin liên hệ:
- Website: https://luatdaibang.net
- Email: [email protected]
- Địa chỉ: 292 Đ. Nguyễn Xí, Phường 13, Bình Thạnh, Hồ Chí Minh, Việt Nam