Viên Chức Là Gì? Quy Định Pháp Luật, Bảng Lương Mới Nhất

Khái niệm “viên chức là gì” là một thuật ngữ pháp lý quan trọng, xác định một bộ phận nhân sự làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập, góp phần thực hiện các chức năng xã hội của Nhà nước. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện, dựa trên các quy định pháp luật hiện hành, về định nghĩa, quyền, nghĩa vụ, cơ chế tuyển dụng và chế độ tiền lương áp dụng cho viên chức hiện nay.

1. Định nghĩa “Viên chức là gì?” theo quy định pháp luật

Căn cứ theo Khoản 2, Điều 2 Luật Viên chức số 58/2010/QH12, pháp luật Việt Nam định nghĩa: “Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.”

Từ định nghĩa này, có thể xác định các yếu tố cấu thành một viên chức như sau:

• Quốc tịch: Phải là công dân Việt Nam.
• Hình thức tuyển dụng: Được tuyển dụng thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển, gắn với một vị trí việc làm cụ thể.
• Nơi làm việc: Làm việc tại các đơn vị sự nghiệp công lập (ví dụ: trường học công lập, bệnh viện công lập, viện nghiên cứu…).
• Chế độ làm việc: Làm việc theo chế độ hợp đồng làm việc, không phải trong biên chế nhà nước như công chức.
• Nguồn lương: Hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập, có thể từ nguồn ngân sách nhà nước cấp hoặc từ nguồn thu sự nghiệp của đơn vị.

2. Phân loại và các chức danh nghề nghiệp của viên chức

Căn cứ Điều 8 Luật Viên chức 2010, viên chức được phân loại theo chức trách, nhiệm vụ và trình độ đào tạo, cụ thể như sau:

Phân loại theo chức trách, nhiệm vụ

• Viên chức quản lý: Là những viên chức được bổ nhiệm giữ chức vụ quản lý, điều hành trong các đơn vị sự nghiệp công lập. Viên chức này có trách nhiệm chỉ đạo và tổ chức các hoạt động trong cơ quan, đơn vị.
• Viên chức không giữ chức vụ quản lý: Là những viên chức chỉ thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ, không tham gia vào công tác quản lý. Họ chủ yếu tập trung vào các nhiệm vụ kỹ thuật hoặc chuyên môn theo yêu cầu công việc.

Phân loại theo trình độ đào tạo

Viên chức được phân loại theo trình độ đào tạo, bao gồm các nhóm như tiến sĩ, thạc sĩ, đại học, cao đẳng, trung cấp. Phân loại này là cơ sở để xây dựng hệ thống chức danh nghề nghiệp, xác định tiêu chuẩn chuyên môn, và áp dụng bảng lương tương ứng với từng nhóm trình độ.

Việc phân loại viên chức theo chức trách và trình độ đào tạo giúp xác định rõ tiêu chuẩn cho mỗi chức danh nghề nghiệp, đồng thời đảm bảo việc đáp ứng yêu cầu chuyên môn của các đơn vị sự nghiệp công lập, cũng như việc xác định quyền lợi và chế độ đãi ngộ cho từng viên chức.

3. Bảng lương viên chức hiện hành (Theo mức lương cơ sở mới)

Theo tinh thần của Nghị quyết 27-NQ/TW, chính sách tiền lương sẽ được cải cách theo hướng trả lương theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo. Tuy nhiên, lộ trình này cần thời gian để chuẩn bị và triển khai đồng bộ.

Hiện tại, chế độ tiền lương của viên chức về cơ bản vẫn áp dụng cách tính theo hệ thống hiện hành, dựa trên công thức:

Lương = Mức lương cơ sở x Hệ số lương

Căn cứ Nghị định 73/2024/NĐ-CP, mức lương cơ sở áp dụng từ ngày 01/7/2024 là 2.340.000 đồng/tháng. Mức lương này tiếp tục được duy trì trong năm 2025 cho đến khi có quy định mới về cải cách tiền lương.

Dưới đây là bảng lương chuyên môn, nghiệp vụ của viên chức (theo Bảng 3, ban hành kèm Nghị định 204/2004/NĐ-CP) được tính theo mức lương cơ sở mới:

Đơn vị tính: VNĐ/tháng

3.1 Bảng lương viên chức loại A3

3.2 Bảng lương viên chức loại A2

3.3 Bảng lương viên chức loại A1

3.4 Bảng lương viên chức loại B

3.5 Bảng lương viên chức loại C – nhóm C1

3.6 Bảng lương viên chức loại C – nhóm C2

3.7 Bảng lương viên chức loại C – nhóm C3

4. Điều kiện tham gia tuyển dụng viên chức nhà nước

Trở thành viên chức là một quá trình yêu cầu ứng viên đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý và chuyên môn. Quy trình tuyển dụng viên chức được quy định chặt chẽ tại Chương III Luật Viên chức 2010, nhằm đảm bảo chỉ những ứng viên đủ điều kiện về độ tuổi, lý lịch, văn bằng, chứng chỉ, sức khỏe và năng lực chuyên môn mới có thể gia nhập vào đội ngũ công chức, viên chức nhà nước. Dưới đây là các điều kiện đăng ký dự tuyển theo Luật Viên chức 2010, giúp bạn hiểu rõ hơn về các yêu cầu cần thiết.

1. Có quốc tịch Việt Nam và cư trú tại Việt Nam  đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý và thực hiện nghĩa vụ công chức trong nước.
2. Từ đủ 18 tuổi trở lên; 
3. Có đơn đăng ký dự tuyển;
4. Có lý lịch rõ ràng. Ứng viên phải có lý lịch trong sạch, không có tiền án, tiền sự, và không thuộc diện bị cấm tham gia các công việc công chức theo quy định của pháp luật.
5. Có văn bằng, chứng chỉ đào tạo, chứng chỉ hành nghề phù hợp với vị trí việc làm;
6. Đủ sức khỏe để thực hiện công việc;
7. Đáp ứng các điều kiện khác theo yêu cầu của vị trí việc làm do đơn vị sự nghiệp công lập xác định.

Viên chức là bộ phận nhân sự đặc thù, vừa thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, vừa góp phần vận hành hiệu quả hệ thống sự nghiệp công lập. Việc nắm rõ khái niệm, tiêu chuẩn tuyển dụng, quyền và nghĩa vụ, cùng cơ chế tiền lương giúp ứng viên chuẩn bị tốt cho quá trình dự tuyển, hỗ trợ các cơ quan, đơn vị bảo đảm công tác quản lý nhân sự theo đúng quy định pháp luật. Căn cứ các văn bản hiện hành, mọi hoạt động tuyển dụng và quản lý viên chức cần được thực hiện minh bạch, công khai và đúng trình tự nhằm bảo đảm tính công bằng, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ Luật Đại Bàng để được tư vấn pháp luật chi tiết!