Tiêu Hủy Hàng Hóa Và Các Hình Thức Pháp Lý Liên Quan

Trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, việc tiêu hủy hàng hóa là một khâu bắt buộc khi hàng hóa không đáp ứng quy định. Tuy nhiên, để quá trình tiêu hủy diễn ra đúng quy định và tránh rủi ro pháp lý, doanh nghiệp cần hiểu rõ thủ tục theo quy định pháp luật hiện hành. Bài viết dưới đây do Luật Đại Bàng cung cấp sẽ giúp làm rõ các quy định pháp lý liên quan đến tiêu hủy hàng hóa mà doanh nghiệp cần biết.

Các hàng hoá được liệt vào danh sách tiêu huỷ

Theo Điều 2 Thông tư số 173/2013/TT-BTC, một số loại hàng hóa, vật phẩm có tính chất đặc thù dễ hư hỏng, mất an toàn hoặc không còn giá trị sử dụng được xếp vào danh sách cần tiêu hủy. Cụ thể:

• Thực phẩm tươi sống: Bao gồm các loại thực phẩm dễ bị ôi thiu, khó bảo quản như thịt, cá, hải sản tươi sống, rau củ quả, v.v.
• Hàng hóa dễ cháy nổ: Như xăng, dầu, khí hóa lỏng và các chất có nguy cơ gây cháy nổ cao khác.
• Thuốc và hóa chất có hạn sử dụng ngắn: Bao gồm thuốc chữa bệnh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật… có thời hạn sử dụng còn lại dưới 60 ngày tính từ ngày ghi trên bao bì.
• Thực phẩm đã qua chế biến và sản phẩm cận hạn: Các loại thực phẩm đóng gói, chế biến sẵn có thời hạn sử dụng còn dưới 30 ngày.
• Hàng hóa mang tính chất thời vụ hoặc dễ lỗi thời: Bao gồm hàng tiêu dùng phục vụ lễ Tết, sản phẩm điện tử cao cấp (điện thoại thông minh, máy tính bảng…) có nguy cơ mất giá trị nhanh chóng nếu không xử lý kịp thời.
• Các loại hàng hóa khác: Trong trường hợp nếu không tiêu hủy ngay sau khi có quyết định tạm giữ hoặc tịch thu thì sẽ dẫn đến hư hỏng, hết hạn sử dụng hoặc không thể lưu thông trên thị trường.

Phân loại các phương pháp tiêu hủy hàng hóa hợp pháp

Dưới đây là các phương pháp tiêu hủy hàng hóa hợp pháp đang được áp dụng theo quy định pháp luật hiện hành:

Tiêu hủy bằng hóa chất

Phương pháp này thường áp dụng cho các loại hàng hóa có tính chất hóa học đặc biệt như thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất công nghiệp hoặc các chất nguy hại. Việc sử dụng hóa chất để phân rã hoặc trung hòa cần được thực hiện bởi các đơn vị có năng lực xử lý chất thải nguy hại, tuân thủ nghiêm ngặt quy chuẩn môi trường. 

Tiêu hủy bằng cơ học

Các loại hàng hóa như thiết bị điện tử, quần áo vi phạm sở hữu trí tuệ, đồ gia dụng hư hỏng… thường được tiêu hủy bằng phương pháp cơ học như nghiền nát, cắt nhỏ hoặc ép dẹp. Phương pháp này đảm bảo hàng hóa bị phá hủy hoàn toàn, không thể tái sử dụng hoặc tiêu thụ trên thị trường. 

Tiêu hủy bằng hình thức đốt

Đốt là phương pháp mang tính triệt để, đặc biệt phù hợp với các mặt hàng như thực phẩm ôi thiu, thuốc quá hạn, rác thải y tế hoặc các loại hàng có nguy cơ lây nhiễm. Quá trình tiêu hủy cần thực hiện tại các cơ sở có lò đốt chuyên dụng, đạt tiêu chuẩn về xử lý khí thải và hạn chế ô nhiễm môi trường. 

Tiêu hủy bằng cách chôn lấp

Đối với hàng hóa không thể đốt, không phản ứng hóa học, hoặc khối lượng lớn như vật liệu xây dựng hư hỏng, chôn lấp hợp vệ sinh là lựa chọn phù hợp. Phương án này yêu cầu khu vực chôn phải đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường như có lớp lót, hệ thống thoát nước và vị trí chôn cách xa khu dân cư, nguồn nước. 

Tiêu hủy theo hình thức khác được pháp luật cho phép

Ngoài những hình thức tiêu hủy phổ biến kể trên, pháp luật cũng cho phép áp dụng các phương án tiêu hủy khác như hòa tan, phân hủy sinh học hoặc tái chế có kiểm soát tùy theo tính chất hàng hóa. Những phương pháp này thường được sử dụng trong các trường hợp đặc thù và phải được cơ quan chức năng đồng ý, giám sát chặt chẽ.

Thủ tục cần thực hiện khi tiêu huỷ hàng hoá

Khi tiến hành tiêu hủy hàng hóa, doanh nghiệp cần thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định pháp luật. Sau đây là các quy định mà doanh nghiệp cần phải tuân theo:

Hàng hóa bị hư hỏng, hết hạn có được đưa vào chi phí hợp lệ?

Theo quy định tại Thông tư 78/2014/TT-BTC và Thông tư 95/2016/TT-BTC, hàng hóa bị hư hỏng do biến đổi sinh hóa tự nhiên, hết hạn sử dụng hoặc không được bồi thường bảo hiểm vẫn có thể được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Tuy nhiên, để khoản chi này hợp lệ, doanh nghiệp phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu hồ sơ, thủ tục theo quy định.

Hồ sơ cần thiết khi tiêu hủy hàng hóa hư hỏng

Doanh nghiệp phải chủ động lập và lưu giữ hồ sơ tiêu hủy nhằm chứng minh tính hợp lý và hợp pháp của việc hạch toán chi phí. Hồ sơ bao gồm:

Biên bản kiểm kê hàng hóa: Xác định rõ số lượng, chủng loại, giá trị hư hỏng, nguyên nhân và khả năng thu hồi (nếu có).

• Chứng từ xuất nhập tồn: Có xác nhận của đại diện pháp lý doanh nghiệp.
• Hồ sơ bồi thường (nếu có): Văn bản từ cơ quan bảo hiểm hoặc tổ chức liên quan xác nhận mức độ bồi thường.
• Tài liệu quy trách nhiệm (nếu có): Làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan.
• Hồ sơ được lưu trữ tại doanh nghiệp và chỉ cần xuất trình khi cơ quan thuế yêu cầu.

Kế toán và dự phòng giảm giá hàng tồn kho

Song song với việc tiêu hủy, kế toán cần xem xét trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho theo Thông tư 228/2009/TT-BTC. Trường hợp hàng hóa đã được trích lập dự phòng trước đó nhưng buộc phải tiêu hủy, doanh nghiệp cần:

• Thành lập Hội đồng xử lý tài sản để thẩm định giá trị thiệt hại và lập biên bản chi tiết.
• Tính toán tổn thất thực tế: Là phần chênh lệch giữa giá trị sổ sách và giá trị thu hồi (nếu có).
• Phân định thẩm quyền xử lý: Tùy theo mô hình tổ chức doanh nghiệp (Hội đồng quản trị, Giám đốc, v.v.) sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc tiêu hủy và xử lý trách nhiệm.
• Hạch toán chi phí tổn thất: Phần tổn thất không thu hồi được, sau khi bù trừ dự phòng, sẽ được đưa vào giá vốn hàng bán của doanh nghiệp.

Đưa ra phương án dự phòng giảm giá hàng tồn kho

Tiêu hủy hàng hóa nội bộ có bắt buộc phải lập hồ sơ hay không?

Quy trình tiêu hủy hàng hóa lỗi, hư hỏng do doanh nghiệp tự xây dựng và triển khai. Tuy nhiên, để khoản chi liên quan được công nhận hợp lệ khi xác định thu nhập chịu thuế, doanh nghiệp cần lưu trữ đầy đủ hồ sơ theo quy định pháp luật.

Căn cứ khoản 2.1, điểm b và c Điều 4 Thông tư 96/2015/TT-BTC, hàng hóa hư hỏng do biến đổi sinh hóa tự nhiên hoặc hết hạn sử dụng, không được bồi thường sẽ được tính vào chi phí được trừ khi có đầy đủ chứng từ sau:

Biên bản kiểm kê hàng hóa bị hư hỏng do doanh nghiệp lập, ghi rõ nguyên nhân, chủng loại, số lượng và giá trị hàng hóa bị hư hỏng, đồng thời liệt kê giá trị hàng hóa có thể thu hồi (nếu có).

• Bảng kê xuất nhập tồn hàng hóa bị hư hỏng, có xác nhận của đại diện pháp luật doanh nghiệp, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác.
• Hồ sơ bồi thường thiệt hại từ cơ quan bảo hiểm (nếu có).
• Hồ sơ xác định trách nhiệm tổ chức, cá nhân phải bồi thường (nếu có).

Toàn bộ hồ sơ này phải được lưu giữ cẩn thận tại doanh nghiệp và sẵn sàng xuất trình khi cơ quan thuế yêu cầu kiểm tra.

Kết luận

Việc hiểu rõ và thực hiện đúng các thủ tục tiêu hủy hàng hóa là cách doanh nghiệp  bảo vệ quyền lợi, hạn chế rủi ro về tài chính và pháp lý. Đảm bảo hồ sơ, biên bản và các bước xử lý được lưu giữ đầy đủ sẽ giúp quá trình tiêu hủy diễn ra minh bạch, hiệu quả. 

Khi cần sự hỗ trợ chuyên sâu về pháp lý, thuế hay quy trình tiêu hủy hàng hóa trong nội bộ doanh nghiệp, đừng ngần ngại lựa chọn Luật Đại Bàng.  Truy cập https://luatdaibang.net/ ngay hôm nay để được tư vấn tận tâm, đúng luật, đúng nhu cầu.