Trong đời sống hàng ngày, mỗi người đều có những quyền nhất định gắn liền với nhân thân và tài sản của mình. Những quyền này được pháp luật thừa nhận và bảo vệ, gọi chung là quyền dân sự. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ quyền dân sự là gì, bao gồm những quyền nào và được pháp luật bảo vệ ra sao. Bài viết này sẽ giải thích một cách dễ hiểu, dựa trên quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015.
Quyền dân sự là gì?
Theo quy định tại Điều 1 và Điều 2 Bộ luật Dân sự 2015, quyền dân sự là những quyền hợp pháp của cá nhân, pháp nhân đối với nhân thân và tài sản. Hiểu một cách đơn giản, bất kỳ ai cũng có quyền được xác lập, thực hiện và bảo vệ các lợi ích liên quan đến mình, miễn là không vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội.
Ví dụ:
- Mỗi người có quyền được đặt họ, tên, có quyền thay đổi họ tên theo thủ tục luật định.
- Mỗi cá nhân có quyền sở hữu tài sản do mình tạo ra, được thừa kế hoặc tặng cho.
- Doanh nghiệp có quyền ký kết hợp đồng, mua bán, cho thuê hoặc chuyển nhượng tài sản.
Như vậy, quyền dân sự là nền tảng để mỗi người tự do tham gia vào đời sống xã hội, phát triển nhân thân và kinh tế, đồng thời góp phần bảo đảm sự công bằng trong quan hệ giữa các chủ thể.
Quyền dân sự có những quyền nào?
Bộ luật Dân sự 2015 quy định quyền dân sự rất rộng, có thể chia thành hai nhóm lớn: quyền nhân thân và quyền tài sản.
- Quyền nhân thân: Đây là những quyền gắn liền với cá nhân, không thể chuyển giao cho người khác, trừ một số trường hợp luật cho phép. Ví dụ: quyền có họ tên, quyền xác định dân tộc, quyền thay đổi giới tính, quyền hiến mô, quyền kết hôn hoặc ly hôn… Các quyền này nhằm bảo vệ giá trị nhân thân, danh dự, uy tín, sự tự do cá nhân.
- Quyền tài sản: Đây là những quyền liên quan đến việc sở hữu, sử dụng, định đoạt tài sản. Ví dụ: quyền sở hữu nhà đất, quyền hưởng thừa kế, quyền đòi nợ, quyền khai thác giá trị từ tài sản trí tuệ… Quyền tài sản thường có thể chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế hoặc mua bán.
Ngoài ra, Bộ luật Dân sự còn thừa nhận các quyền khác như quyền tự do giao kết hợp đồng, quyền được bồi thường thiệt hại khi lợi ích hợp pháp bị xâm phạm. Tất cả những quyền này đều được pháp luật ghi nhận và bảo vệ.
Quyền dân sự được bảo vệ theo những cách nào?
Một trong những nguyên tắc quan trọng của pháp luật dân sự là tôn trọng, công nhận và bảo vệ quyền dân sự hợp pháp của các chủ thể. Điều 9 Bộ luật Dân sự 2015 nêu rõ: khi quyền dân sự bị xâm phạm, cá nhân, tổ chức có thể tự mình hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền áp dụng nhiều phương thức bảo vệ khác nhau.
Cụ thể, quyền dân sự có thể được bảo vệ thông qua:
- Tự bảo vệ: Chủ thể có thể tự mình áp dụng các biện pháp hợp lý để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, miễn là không trái pháp luật, không gây thiệt hại cho xã hội. Ví dụ, một chủ cửa hàng có quyền từ chối bán hàng khi khách cố tình gian lận.
- Yêu cầu bồi thường thiệt hại: Khi một người bị xâm phạm quyền dân sự, họ có thể yêu cầu bên gây thiệt hại phải bồi thường. Ví dụ, nếu một người làm hỏng tài sản của bạn, họ phải đền bù theo giá trị thực tế.
- Buộc thực hiện nghĩa vụ: Nếu một bên trong hợp đồng không thực hiện đúng cam kết, bên kia có quyền yêu cầu họ phải thực hiện nghĩa vụ theo thỏa thuận.
- Chấm dứt hành vi vi phạm: Trong trường hợp có hành vi xâm phạm đang diễn ra, chủ thể có quyền yêu cầu chấm dứt ngay hành vi đó.
Những phương thức này bảo đảm rằng mọi cá nhân, tổ chức đều có công cụ pháp lý để tự bảo vệ mình, không bị rơi vào tình trạng “yếu thế” trước sự xâm phạm của người khác.
Quyền dân sự được bảo vệ thông qua cơ quan có thẩm quyền ra sao?
Trong nhiều trường hợp, quyền dân sự bị xâm phạm không thể tự giải quyết mà cần đến sự can thiệp của cơ quan có thẩm quyền. Theo quy định của pháp luật, có một số con đường sau:
- Thông qua Tòa án: Đây là phương thức phổ biến nhất. Khi một tranh chấp dân sự xảy ra, ví dụ tranh chấp hợp đồng, thừa kế, chia tài sản… thì Tòa án sẽ là nơi giải quyết. Tòa án có quyền đưa ra phán quyết buộc bên vi phạm thực hiện nghĩa vụ, bồi thường hoặc khôi phục quyền lợi cho bên bị xâm hại.
- Thông qua Trọng tài thương mại: Trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại, các bên có thể lựa chọn trọng tài để giải quyết tranh chấp. Đây là phương thức nhanh gọn, linh hoạt và được nhiều doanh nghiệp sử dụng.
- Thông qua các cơ quan quản lý Nhà nước: Một số quyền dân sự liên quan đến hành chính cũng có thể được bảo vệ thông qua cơ quan quản lý có thẩm quyền, ví dụ cơ quan đăng ký hộ tịch, cơ quan cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu…
Như vậy, hệ thống pháp luật Việt Nam đã thiết lập một cơ chế khá toàn diện để đảm bảo mọi quyền dân sự đều có thể được bảo vệ hiệu quả.
Quyền dân sự là nền tảng pháp lý quan trọng, giúp mỗi cá nhân và tổ chức yên tâm trong việc thực hiện các hoạt động nhân thân và tài sản. Việc hiểu đúng và đầy đủ về quyền dân sự không chỉ giúp bảo vệ lợi ích hợp pháp của bản thân, mà còn góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh.
Trong trường hợp có tranh chấp hoặc bị xâm phạm quyền dân sự, mỗi người nên chủ động tìm hiểu các phương thức bảo vệ và lựa chọn cơ quan có thẩm quyền phù hợp để giải quyết. Nếu cần thiết, bạn có thể tham khảo ý kiến luật sư Luật Dân sự của Luật Đại Bàng để được hỗ trợ kịp thời.
Hoàng Văn Minh nổi tiếng với phong cách làm việc chuyên nghiệp, tận tâm, và luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu. Với phương châm “Công lý và sự minh bạch” ông Minh không chỉ là một luật sư giỏi mà còn là một người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình bảo vệ quyền lợi pháp lý của mỗi người. Trang web Luật Đại Bàng do ông điều hành đã trở thành một địa chỉ tin cậy cho nhiều người tìm kiếm sự trợ giúp và tư vấn pháp lý. Hoàng Văn Minh cam kết tiếp tục đồng hành và hỗ trợ cộng đồng bằng kiến thức và sự hiểu biết của mình, góp phần xây dựng một xã hội công bằng và văn minh hơn.
Thông tin liên hệ:
- Website: https://luatdaibang.net
- Email: [email protected]
- Địa chỉ: 292 Đ. Nguyễn Xí, Phường 13, Bình Thạnh, Hồ Chí Minh, Việt Nam