Người Giám Hộ Là Gì? Những Quyền Cơ Bản Của Người Giám Hộ

Người giám hộ là gì là câu hỏi không chỉ có ý nghĩa trong các tình huống pháp lý mà còn liên quan đến sự bảo vệ quyền lợi cho những người không thể tự bảo vệ bản thân mình như trẻ em, người mất năng lực hành vi dân sự. Người giám hộ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người được giám hộ. Trong bài viết này, Luật Đại Bàng sẽ cùng tìm hiểu về khái niệm người giám hộ, các quyền lợi và nghĩa vụ của họ.

Người giám hộ là gì?

Người giám hộ là cá nhân hoặc pháp nhân đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định tại Điều 49 và 50 của Bộ luật Dân sự 2015 được giao trách nhiệm chăm sóc, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được giám hộ. Người giám hộ có thể thay mặt người được giám hộ thực hiện các công việc cần thiết nhằm đảm bảo các quyền và lợi ích đó theo quy định của pháp luật.

Điều kiện làm người giám hộ hợp pháp

Để trở thành người giám hộ hợp pháp theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, cá nhân hoặc pháp nhân cần đáp ứng các điều kiện sau:

1. Đối với cá nhân

• Có đầy đủ năng lực hành vi dân sự tức có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi một cách bình thường theo quy định pháp luật.
• Có tư cách đạo đức tốt và đủ điều kiện cần thiết để thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của người giám hộ đảm bảo lợi ích chính đáng cho người được giám hộ.
• Không có tiền án, tiền sự về các tội cố ý xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hoặc tài sản của người khác đồng thời không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
• Không bị Tòa án hạn chế quyền đối với con chưa thành niên (dưới 18 tuổi).

2. Đối với pháp nhân

• Có năng lực pháp luật dân sự phù hợp tức có quyền và nghĩa vụ theo pháp luật để tham gia và thực hiện các giao dịch dân sự liên quan đến việc giám hộ.
• Có đủ điều kiện thực tế (nhân lực, tài chính, tổ chức,…) để đảm bảo thực hiện hiệu quả quyền và nghĩa vụ của người giám hộ đối với người được giám hộ.

Những quyền cơ bản của người giám hộ

Theo quy định tại Điều 58 Bộ luật Dân sự 2015 người giám hộ đối với trẻ vị thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự có các quyền cơ bản sau:

• Quyền sử dụng tài sản của người được giám hộ để chi trả cho các nhu cầu thiết yếu như ăn uống, chỗ ở, học tập, khám chữa bệnh và các sinh hoạt cần thiết khác nhằm đảm bảo cuộc sống ổn định cho người được giám hộ.
• Quyền thanh toán các chi phí hợp lý phục vụ cho việc quản lý, duy trì và bảo vệ tài sản của người được giám hộ giúp đảm bảo tài sản đó được sử dụng đúng mục đích và hiệu quả.
• Quyền đại diện hợp pháp cho người được giám hộ trong việc xác lập và tham gia các giao dịch dân sự thực hiện các quyền, nghĩa vụ cần thiết để bảo vệ tốt nhất quyền lợi hợp pháp của người được giám hộ.

Nghĩa vụ của người giám hộ

Nghĩa vụ của người giám hộ được quy định chặt chẽ tại các Điều 55, 56 và 57 của Bộ luật Dân sự 2015 để đảm bảo quyền lợi cao nhất cho người được giám hộ cụ thể như sau:

Đảm bảo về quyền, lợi ích hợp pháp của người được giám hộ

Người giám hộ có trách nhiệm thay mặt người được giám hộ trong việc quản lý tài sản, giám sát hoặc hỗ trợ họ sử dụng và định đoạt tài sản sao cho phù hợp và hiệu quả nhất. Đồng thời, người giám hộ còn phải thực hiện các hành vi pháp lý và thực tế để bảo vệ quyền nhân thân cũng như quyền về tài sản cho người được giám hộ bao gồm cả việc yêu cầu người khác trả lại tài sản hoặc thực hiện nghĩa vụ liên quan.

Nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục người được giám hộ

• Đối với người được giám hộ là trẻ em dưới 15 tuổi người giám hộ có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục, bảo đảm sự phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và đạo đức.
• Đối với người mất năng lực hành vi dân sự người giám hộ có trách nhiệm chăm sóc, hỗ trợ điều trị bệnh và bảo đảm các điều kiện sinh hoạt cần thiết.

Quản lý, bảo vệ tài sản của người được giám hộ

Người giám hộ phải quản lý tài sản của người được giám hộ một cách trung thực, cẩn trọng như đối với tài sản của chính mình, cụ thể:

• Có trách nhiệm bảo quản, gìn giữ tài sản, không được gây hư hỏng, thất thoát hay mất mát tài sản.
• Không được cho, tặng tài sản của người được giám hộ dưới bất kỳ hình thức nào.
• Việc sử dụng hoặc định đoạt tài sản chỉ được thực hiện vì lợi ích của người được giám hộ.
• Đối với những giao dịch có giá trị lớn người giám hộ bắt buộc phải có sự đồng ý của người giám sát việc giám hộ nếu có.

Một số trường hợp được cử, chỉ định làm người giám hộ

Ngoài các trường hợp người giám hộ được xác lập theo diện đương nhiên, pháp luật cũng quy định một số trường hợp người giám hộ có thể được cử hoặc chỉ định theo Điều 54 khoản 1 Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:

• Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi: Đối với người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi nếu họ chưa từng lựa chọn trước người giám hộ trong lúc còn đầy đủ năng lực hành vi dân sự thì Tòa án sẽ chỉ định người giám hộ trong số những người giám hộ đương nhiên phù hợp.
• Người chưa thành niên hoặc người đã mất năng lực hành vi dân sự không có người giám hộ đương nhiên: Trong trường hợp người được giám hộ không có người giám hộ đương nhiên Ủy ban nhân dân cấp xã nơi họ cư trú sẽ có trách nhiệm cử người giám hộ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho họ.
• Có tranh chấp về người giám hộ hoặc việc cử người giám hộ: Khi xảy ra tranh chấp giữa các cá nhân liên quan đến việc xác định người giám hộ đương nhiên, hoặc có mâu thuẫn trong quá trình cử người giám hộ thì Tòa án có thẩm quyền chỉ định người giám hộ nhằm đảm bảo tính khách quan và đúng pháp luật.
• Trường hợp người chưa thành niên từ đủ 6 tuổi trở lên: Khi cử hoặc chỉ định người giám hộ dành cho người chưa thành niên từ 6 tuổi trở lên cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cần xem xét nguyện vọng của chính người được giám hộ để đảm bảo phù hợp với tâm lý và quyền lợi của trẻ.

Thủ tục thực hiện đăng ký giám hộ

Căn cứ theo Điều 20, 21 Luật Hộ tịch 2014 và Quyết định 1872/QĐ-BTP ngày 04/9/2020 để đăng ký giám hộ đúng quy định pháp luật người yêu cầu cần thực hiện theo quy trình sau:

1. Chuẩn bị hồ sơ

Hồ sơ đăng ký giám hộ cần bao gồm các giấy tờ sau:

• Tờ khai đăng ký giám hộ (theo Mẫu quy định tại Phụ lục 5 – Thông tư 04/2020/TT-BTP);
• Văn bản cử người giám hộ (áp dụng cho trường hợp giám hộ cử)
• Hoặc: Giấy tờ chứng minh đủ điều kiện giám hộ đương nhiên (áp dụng cho trường hợp giám hộ đương nhiên);
• Văn bản thỏa thuận giữa các bên trong trường hợp có nhiều người cùng đủ điều kiện giám hộ đương nhiên;
• Văn bản ủy quyền (nếu người làm thủ tục là người được ủy quyền đăng ký giám hộ);
• Giấy tờ chứng minh nhân thân: Hộ chiếu, CMND, CCCD hoặc giấy tờ có ảnh do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn hiệu lực;
• Giấy tờ chứng minh nơi cư trú để xác định đúng cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận và giải quyết hồ sơ.

2. Nộp hồ sơ

Hồ sơ đăng ký giám hộ được nộp trực tiếp tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người được giám hộ hoặc người giám hộ.

3. Đợi xử lý hồ sơ

Khi tiếp nhận hồ sơ đăng ký giám hộ cán bộ hộ tịch có trách nhiệm kiểm tra tính hợp lệ của các giấy tờ và đối chiếu thông tin trong tờ khai.

• Nếu hồ sơ đã đầy đủ và hợp lệ cán bộ sẽ lập giấy tiếp nhận trong đó ghi rõ thời gian hẹn trả kết quả.
• Nếu hồ sơ còn thiếu hoặc chưa đúng quy định người tiếp nhận sẽ hướng dẫn bổ sung ngay nếu có thể; nếu không phải lập văn bản hướng dẫn nêu rõ nội dung cần bổ sung, kèm theo chữ ký và họ tên của cán bộ tiếp nhận.

Sau khi hồ sơ được hoàn thiện đầy đủ công chức tư pháp – hộ tịch sẽ báo cáo Chủ tịch UBND cấp xã để xem xét và quyết định việc đăng ký giám hộ theo đúng quy định pháp luật.

Hy vọng qua những thông tin trên, bạn đã hiểu rõ người giám hộ là gì, cũng như các quyền và nghĩa vụ của họ giúp bạn thực hiện đúng các trách nhiệm pháp lý trong các tình huống liên quan. Nếu bạn cần tư vấn về các vấn đề pháp lý hoặc thuế đừng ngần ngại liên hệ với Luật Đại Bàng – đơn vị tư vấn pháp lý và thuế hàng đầu tại Việt Nam