Luật Trật Tự, An Toàn Giao Thông Đường Bộ Số 36/2024/QH15

Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ là khung pháp lý quan trọng điều chỉnh mọi hoạt động tham gia giao thông của người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước. Bên cạnh việc đưa ra quy tắc và mức xử phạt, luật còn đóng vai trò định hướng nâng cao văn hóa giao thông, góp phần xây dựng xã hội an toàn, văn minh. 

Tổng quan về Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ

Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ là văn bản pháp lý do Quốc hội ban hành, điều chỉnh toàn bộ hoạt động tham gia giao thông trên đường bộ của con người, phương tiện, cũng như các vấn đề về cơ sở hạ tầng. Đây là “kim chỉ nam” để xây dựng một xã hội có trật tự, giảm thiểu tai nạn và ùn tắc.
Tại Việt Nam, xe máy chiếm tỷ lệ áp đảo trong các phương tiện lưu thông. Thói quen sử dụng phương tiện cá nhân cao, cộng với hạ tầng chưa đồng bộ, nếu thiếu khung pháp lý chặt chẽ thì tình trạng hỗn loạn, tai nạn giao thông sẽ gia tăng nghiêm trọng. Việc ban hành và hoàn thiện luật là bước đi tất yếu, vừa mang tính cưỡng chế, vừa định hướng hành vi.

Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ đầu tiên được ban hành năm 2001, sau đó có nhiều lần sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn phát triển của xã hội. Hiện tại, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ số 36/2024/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 27/06/2024, có hiệu lực từ 01/01/2025. 

Đây là văn bản thay thế Luật trật tự. an toàn giao thông đường bộ 2008, mục tiêu rõ ràng là hoàn thiện hơn các quy định liên quan an toàn, trật tự giao thông đường bộ, phù hợp với tình hình thực tế đang thay đổi nhanh. Luật bao gồm các nội dung từ quy tắc giao thông, điều kiện phương tiện, đến xử lý vi phạm, đào tạo lái xe,… và đóng vai trò làm nền tảng pháp lý toàn diện cho hệ thống giao thông đường bộ hiện đại.

Bên cạnh đó, nhiều văn bản dưới luật như Nghị định 100/2019/NĐ-CP, Nghị định 123/2021/NĐ-CP… đã quy định cụ thể về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông, bổ sung chế tài mạnh hơn đối với hành vi nguy hiểm như lái xe khi có nồng độ cồn, phóng nhanh vượt ẩu.

Mức xử phạt vi phạm giao thông mới nhất (áp dụng từ 01/01/2025)

Trong những năm gần đây, Chính phủ và Bộ Công an đã liên tục điều chỉnh mức phạt vi phạm giao thông trong Luật trật tự an toàn giao thông  nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân. So với trước đây, mức xử phạt hiện nay nghiêm khắc và chi tiết hơn, tập trung vào các hành vi dễ gây tai nạn như: Uống rượu bia, chạy quá tốc độ, không tuân thủ làn đường hay chở quá số người quy định.

Bảng tổng hợp mức xử phạt chính sau đây:

Hành vi vi phạm	Mức phạt (VNĐ)	Hình phạt bổ sung
Điều khiển xe có nồng độ cồn (xe máy)	2 – 8 triệu	Tước GPLX 10 – 24 tháng
Điều khiển xe có nồng độ cồn (ô tô)	6 – 40 triệu	Tước GPLX 10 – 24 tháng
Vượt quá tốc độ < 20 km/h	800 nghìn – 1 triệu	Cảnh cáo hoặc phạt tiền
Vượt quá tốc độ > 35 km/h	10 – 12 triệu	Tước GPLX 1 – 3 tháng
Đi sai làn, lấn làn (ô tô)	3 – 5 triệu	Tước GPLX 1 – 3 tháng
Không đội mũ bảo hiểm	400 – 600 nghìn	Không có
Xe máy chở quá 2 người	400 – 800 nghìn	Không có
Không mang GPLX/đăng ký	300 nghìn – 1 triệu	Không có
Ô tô không đăng kiểm đúng hạn	4 – 16 triệu	Tước tem đăng kiểm
Ô tô chở trẻ em <4 tuổi không ghế an toàn	Đến 3 triệu	Không có
Xe tải chở quá tải 20 – 50%	6 – 15 triệu	Tước GPLX 1 – 3 tháng
Xe khách đón trả sai quy định	5 – 10 triệu	Tạm giữ phương tiện

Vai trò của Luật trật, tự an toàn giao thông đường bộ với an toàn xã hội

Luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ không chỉ là văn bản quy phạm pháp luật mà còn là xương sống trong việc điều chỉnh hành vi của hàng chục triệu người tham gia giao thông mỗi ngày. Trong thực tiễn, vai trò của luật thể hiện rất rõ ở nhiều khía cạnh.

Bảo đảm an toàn cho người dân

Trước hết, luật góp phần trực tiếp bảo vệ tính mạng và sức khỏe của cộng đồng. Thống kê của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia cho thấy, sau khi áp dụng quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm năm 2007, số ca chấn thương sọ não giảm rõ rệt. Đây là minh chứng cụ thể rằng quy định trong luật, khi được thực thi nghiêm túc, có thể cứu sống hàng nghìn người mỗi năm.

Thiết lập chuẩn mực cho người lái, phương tiện và hạ tầng

Luật đặt ra tiêu chuẩn về bằng lái, quy chuẩn kỹ thuật của phương tiện, trách nhiệm của đơn vị quản lý đường bộ. Nhờ vậy, mỗi cá nhân khi điều khiển xe phải được đào tạo, sát hạch, còn phương tiện phải kiểm định định kỳ. Theo giới chuyên gia, cơ chế này tạo “bộ lọc” giúp giảm rủi ro từ những người thiếu kỹ năng hoặc xe kém chất lượng.

Công cụ răn đe và giáo dục hành vi 

Mức xử phạt vi phạm giao thông không chỉ mang tính trừng phạt mà còn là thông điệp giáo dục. Quy định về nồng độ cồn, tốc độ, vượt đèn đỏ… đã khiến nhiều người thay đổi thói quen lái xe. Thực tế, từ khi triển khai Nghị định 100/2019/NĐ-CP về xử phạt vi phạm nồng độ cồn, số vụ tai nạn liên quan đến rượu bia giảm đáng kể. Điều này cho thấy vai trò răn đe của luật là rất hiệu quả.

Góp phần quản lý minh bạch và hiện đại nhờ luật trật tự an toàn giao thông 

Việc áp dụng công nghệ vào giám sát giao thông như camera phạt nguội, đấu giá biển số xe hay kiểm định khí thải theo lộ trình đều xuất phát từ nền tảng pháp luật. Luật không chỉ dừng lại ở việc xử phạt, mà còn thúc đẩy sự minh bạch, giảm tình trạng “xin – cho” trong quản lý nhà nước.

Xây dựng văn hóa giao thông văn minh

Một điểm quan trọng khác là luật giúp định hình hành vi ứng xử nơi công cộng. Khi luật được tuân thủ, trật tự trên đường phố được duy trì, góp phần tạo ra một môi trường giao thông an toàn, văn minh. Theo nhiều chuyên gia xã hội học, tuân thủ luật giao thông chính là một phần của văn hóa đô thị hiện đại.

Định hướng & giải pháp để nâng cao văn hóa giao thông đường bộ 

Xây dựng văn hóa giao thông trong luật trật tự, an toàn giao thông đường bộ là quá trình lâu dài, không chỉ phụ thuộc vào hệ thống pháp luật mà còn liên quan trực tiếp đến ý thức, hành vi của từng người dân. Để cải thiện tình hình giao thông và giảm thiểu tai nạn, cần tập trung vào một số định hướng và giải pháp sau:

Đẩy mạnh tuyên truyền – giáo dục 

– Tăng cường giáo dục về ý thức chấp hành luật giao thông ngay từ trường học, đặc biệt với học sinh – sinh viên, nhóm dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý đam mê tốc độ.

– Sử dụng các kênh truyền thông hiện đại (mạng xã hội, ứng dụng di động) để lan tỏa thông điệp văn hóa giao thông.

– Phát triển các chương trình thực tế, phim ngắn, chiến dịch truyền thông gần gũi, dễ hiểu thay vì chỉ khẩu hiệu.

Hoàn thiện hệ thống hạ tầng giao thông

– Mở rộng và quy hoạch lại đường phố hợp lý, giảm các điểm thắt nút, tránh tình trạng ùn tắc.

– Đầu tư mạnh vào giao thông công cộng như metro, xe buýt chất lượng cao để giảm áp lực xe máy, ô tô cá nhân.

– Triển khai công nghệ quản lý giao thông thông minh, hệ thống camera giám sát, phạt nguội minh bạch, hạn chế tình trạng phạt tại chỗ dễ nảy sinh tiêu cực.

Cải thiện cơ chế quản lý và chế tài xử phạt trong luật trật tự và an toàn giao thông 

– Tiếp tục áp dụng cơ chế trừ điểm bằng lái xe, buộc người điều khiển phải cẩn trọng trong từng hành vi.

– Nâng cao tính răn đe với những vi phạm nghiêm trọng như uống rượu bia, chạy quá tốc độ, lấn làn đường.

– Kết hợp phạt tiền với giáo dục bắt buộc, ví dụ: người vi phạm phải tham gia khóa học về an toàn giao thông.

Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp

– Doanh nghiệp vận tải, taxi, xe công nghệ cần có trách nhiệm đào tạo tài xế về kỹ năng lái xe an toàn, thái độ văn minh.

– Đẩy mạnh vai trò của các tổ dân phố, khu dân cư trong việc giám sát và xây dựng nếp sống giao thông an toàn.

Xây dựng thói quen văn hóa giao thông từ những hành động nhỏ 

– Người đi bộ chấp hành tín hiệu đèn, đi đúng phần đường.

– Người điều khiển xe nhường đường cho xe ưu tiên, cho người đi bộ qua đường.

– Thói quen đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn, thắt dây an toàn, chở trẻ em đúng quy định.

– Giữ thái độ ôn hòa khi xảy ra va chạm nhỏ, thay vì cãi vã, gây xung đột.