Khước Từ Tài Sản: Quy Định Pháp Luật, Những Điều Cần Biết

Khước từ tài sản là hành vi pháp lý thể hiện việc một cá nhân từ chối nhận quyền sở hữu hoặc quyền thừa kế tài sản, thường gặp trong các trường hợp thừa kế di sản. Vậy ai có quyền khước từ? Có thể từ chối một phần hay toàn bộ tài sản? Hệ quả pháp lý của việc khước từ là gì? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết các câu hỏi trên, giúp bạn hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình trong quá trình xử lý tài sản thừa kế.

Khước từ tài sản là gì?

Khước từ tài sản là hành vi pháp lý mà một cá nhân hoặc tổ chức từ chối nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng hoặc các lợi ích liên quan đến tài sản, bao gồm tài sản thừa kế, tài sản tặng cho, hoặc tài sản được chuyển nhượng. 

Theo pháp luật Việt Nam, khước từ tài sản thường được thực hiện trong các trường hợp thừa kế, nhằm từ bỏ quyền nhận di sản từ người để lại tài sản. Hành vi này phải được thực hiện rõ ràng, tự nguyện và tuân theo quy định của pháp luật.

Khước từ tài sản thường được thực hiện trong các trường hợp thừa kế
Khước từ tài sản thường được thực hiện trong các trường hợp thừa kế

Quy định pháp luật về khước từ tài sản

Theo Bộ luật Dân sự 2015, khước từ tài sản được quy định cụ thể trong các điều khoản liên quan đến thừa kế, bao gồm:

  • Điều 620: Người thừa kế có quyền khước từ di sản thừa kế, trừ trường hợp khước từ nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản đối với người khác (ví dụ: nợ hoặc nghĩa vụ cấp dưỡng).
  • Điều kiện khước từ:
    • Phải được lập thành văn bản và gửi đến cơ quan có thẩm quyền (công chứng, ủy ban nhân dân, hoặc tòa án).
    • Phải thực hiện trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày mở thừa kế (ngày người để lại di sản qua đời).
    • Không được khước từ một phần di sản hoặc kèm theo điều kiện, trừ khi pháp luật có quy định khác.
  • Hậu quả pháp lý: Khi khước từ, người thừa kế không còn quyền, nghĩa vụ liên quan đến di sản đó. Di sản sẽ được phân chia lại cho những người thừa kế khác theo quy định pháp luật hoặc di chúc.

Ngoài thừa kế, khước từ tài sản cũng có thể áp dụng trong các trường hợp tặng cho (Điều 457) hoặc chuyển nhượng tài sản (Điều 428), nhưng phải đảm bảo không vi phạm nghĩa vụ tài sản với bên thứ ba.

Lý do phổ biến dẫn đến khước từ tài sản

Người ta có thể khước từ tài sản vì nhiều lý do, bao gồm:

  1. Tránh nghĩa vụ tài sản: Di sản đi kèm nợ hoặc nghĩa vụ tài chính lớn (ví dụ: khoản vay ngân hàng, nợ thuế).
  2. Không muốn tranh chấp: Tránh mâu thuẫn với các đồng thừa kế khác trong gia đình.
  3. Lý do cá nhân: Không muốn nhận tài sản do mâu thuẫn tình cảm, quan điểm đạo đức, hoặc không có nhu cầu sử dụng.
  4. Chi phí duy trì tài sản: Tài sản như bất động sản có thể đi kèm chi phí bảo trì, thuế cao mà người thừa kế không muốn gánh chịu.

Quy trình thực hiện khước từ tài sản

Để khước từ tài sản hợp pháp, cần tuân thủ các bước sau:

Để khước từ tài sản hợp pháp, cần tuân thủ theo pháp luật
Để khước từ tài sản hợp pháp, cần tuân thủ theo pháp luật
  1. Lập văn bản khước từ:
    • Văn bản cần nêu rõ thông tin người khước từ, tài sản bị khước từ, và lý do (nếu cần).
    • Văn bản phải được công chứng hoặc chứng thực tại cơ quan có thẩm quyền (Văn phòng công chứng, UBND cấp xã).
  2. Nộp văn bản:
    • Gửi đến cơ quan công chứng hoặc UBND nơi mở thừa kế trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày mở thừa kế.
    • Nếu quá thời hạn, quyền khước từ có thể bị mất, trừ khi có lý do chính đáng và được tòa án chấp thuận.
  3. Thông báo cho các bên liên quan:
    • Thông báo cho những người đồng thừa kế hoặc cơ quan quản lý di sản (nếu có).
  4. Xử lý di sản sau khước từ:
    • Di sản sẽ được phân chia lại theo di chúc hoặc theo pháp luật (Điều 650, 651 Bộ luật Dân sự 2015).

Hậu quả pháp lý của khước từ tài sản

  • Mất quyền thừa kế: Người khước từ không còn quyền yêu cầu hoặc nhận bất kỳ phần nào của di sản.
  • Không chịu trách nhiệm về nghĩa vụ tài sản: Trừ trường hợp khước từ nhằm trốn tránh nghĩa vụ, người khước từ sẽ không phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ liên quan đến di sản.
  • Ảnh hưởng đến người thừa kế khác: Phần di sản bị khước từ sẽ được phân chia lại cho những người thừa kế còn lại hoặc xử lý theo quy định pháp luật (ví dụ: chuyển thành tài sản không có người nhận, thuộc về Nhà nước).

Thực trạng khước từ tài sản tại Việt Nam

Tại Việt Nam, khước từ tài sản thường xảy ra trong các vụ việc thừa kế, đặc biệt ở các gia đình có tranh chấp di sản hoặc khi di sản đi kèm nghĩa vụ nợ lớn. Theo thống kê từ các văn phòng công chứng tại Hà Nội và TP.HCM, số lượng văn bản khước từ di sản tăng nhẹ trong những năm gần đây, đặc biệt ở các vụ thừa kế liên quan đến bất động sản tại khu vực đô thị. Nguyên nhân chủ yếu là do người thừa kế muốn tránh các chi phí liên quan đến thuế, phí bảo trì, hoặc tranh chấp pháp lý.

Những lưu ý quan trọng khi khước từ tài sản

  1. Thời hạn 6 tháng: Việc khước từ phải được thực hiện trong thời hạn luật định để tránh mất quyền.
  2. Không khước từ để trốn nợ: Nếu bị phát hiện khước từ nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản, người khước từ có thể bị kiện hoặc chịu trách nhiệm pháp lý.
  3. Tư vấn pháp lý trước khi quyết định: Hãy tham khảo ý kiến luật sư để hiểu rõ quyền lợi và hậu quả của việc khước từ tài sản.
  4. Lưu ý về tài sản chung: Nếu tài sản liên quan đến vợ/chồng, cần có sự đồng thuận hoặc giải quyết theo quy định về tài sản chung trong hôn nhân.
Khước từ phải được thực hiện trong thời hạn luật định để tránh mất quyền
Khước từ phải được thực hiện trong thời hạn luật định để tránh mất quyền

Dịch vụ hỗ trợ pháp lý về khước từ tài sản tại Luật Đại Bàng

Việc khước từ tài sản đòi hỏi sự hiểu biết rõ ràng về pháp luật để đảm bảo quyền lợi và tránh rủi ro pháp lý. Nếu bạn đang cân nhắc khước từ tài sản hoặc cần tư vấn về thừa kế, Luật Đại Bàng – công ty luật hàng đầu Việt Nam – sẵn sàng hỗ trợ bạn với các dịch vụ:

  • Tư vấn pháp luật về di chúc thừa kế: Hướng dẫn chi tiết về quyền khước từ tài sản, quy trình thực hiện, và các quy định pháp luật liên quan.
  • Hỗ trợ soạn thảo văn bản: Chuẩn bị văn bản khước từ tài sản đúng quy định, đảm bảo tính pháp lý.
  • Đại diện tại cơ quan chức năng: Hỗ trợ nộp hồ sơ và làm việc với cơ quan công chứng, UBND, hoặc tòa án.

Hãy liên hệ ngay với Luật Đại Bàng qua website luatdaibang.net để được tư vấn miễn phí và giải pháp pháp lý toàn diện. Chúng tôi cam kết đồng hành cùng cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp trong mọi vấn đề pháp lý liên quan đến thừa kế và tài sản.