Điều 625 Bộ Luật Dân Sự 2015: Quy Định Về Người Lập Di Chúc

Di chúc là công cụ pháp lý quan trọng để mỗi cá nhân định đoạt tài sản của mình sau khi qua đời. Tuy nhiên, không phải ai cũng có quyền lập di chúc, và pháp luật đã quy định rõ ràng về điều kiện để trở thành người lập di chúc. Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 là cơ sở pháp lý khẳng định quyền này, đồng thời bảo đảm rằng di chúc được lập ra có giá trị pháp lý, thể hiện đúng ý chí tự nguyện của người để lại di sản. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết điều luật này, từ phạm vi áp dụng đến những điểm cần lưu ý trong thực tiễn.

Nội dung Điều 625 Bộ luật dân sự 2015

“Điều 625. Người lập di chúc

  1. Người thành niên có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 của Bộ luật này có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình.
  2. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi được lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.”
Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 quy định về đối tượng lập di chúc
Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 quy định về đối tượng lập di chúc

Phân tích pháp lý Điều 625 BLDS 2015

1. Quyền lập di chúc của người thành niên

Người thành niên (từ 18 tuổi trở lên) là chủ thể có đầy đủ năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự. Tuy nhiên, để được quyền lập di chúc, họ phải đáp ứng thêm điều kiện tại điểm a khoản 1 Điều 630 BLDS 2015, cụ thể:

  • Minh mẫn, sáng suốt khi lập di chúc.
  • Không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép.

Điều này có nghĩa là dù đã đủ tuổi trưởng thành, nhưng nếu tại thời điểm lập di chúc người đó không minh mẫn, bị ép buộc hoặc bị lừa dối thì di chúc vẫn có thể bị tuyên vô hiệu.

2. Quyền lập di chúc của người chưa thành niên (15 – dưới 18 tuổi)

Khác với nhiều giao dịch dân sự khác, pháp luật cho phép người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có quyền lập di chúc, nhưng phải có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ.

  • Đây là một cơ chế đặc thù nhằm tôn trọng quyền sở hữu tài sản của người chưa thành niên, đồng thời vẫn bảo đảm an toàn pháp lý.
  • Sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ phải được thể hiện rõ ràng, tránh trường hợp tranh chấp sau này.

Ví dụ: Một người 16 tuổi có tài sản riêng được tặng cho hợp pháp (như tiền tiết kiệm, quyền sử dụng đất do cha mẹ tặng). Người này có thể lập di chúc để định đoạt tài sản, miễn là có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ.

Pháp luật cho phép người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có quyền lập di chúc
Pháp luật cho phép người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có quyền lập di chúc

3. Ý nghĩa pháp lý của Điều 625

  • Bảo đảm quyền tự do định đoạt tài sản: Cá nhân có toàn quyền quyết định về tài sản của mình, kể cả khi họ qua đời.
  • Ngăn ngừa rủi ro pháp lý: Việc đặt ra điều kiện minh mẫn, tự nguyện và sự đồng ý của người đại diện đối với người chưa thành niên giúp hạn chế tranh chấp, bảo vệ ý chí thực sự của người để lại di sản.
  • Đảm bảo công bằng trong thừa kế: Chỉ những người đủ điều kiện pháp luật mới có thể lập di chúc, từ đó tránh tình trạng lạm dụng, ép buộc.

Một số vấn đề thực tiễn liên quan

1. Tranh chấp về năng lực lập di chúc

Trong nhiều vụ án, người thừa kế thường tranh luận về việc tại thời điểm lập di chúc, người để lại di sản có minh mẫn hay không. Tòa án phải dựa vào hồ sơ y tế, nhân chứng, giám định để xác định tính hợp pháp của di chúc.

2. Di chúc của người chưa thành niên

Thực tế hiếm gặp nhưng không loại trừ trường hợp này. Khi người chưa thành niên có tài sản riêng đáng kể, việc lập di chúc phải có sự đồng ý bằng văn bản của cha mẹ hoặc người giám hộ. Nếu không có, di chúc có thể bị vô hiệu.

3. Di chúc bị vô hiệu một phần hoặc toàn bộ

Nếu người lập di chúc không đủ điều kiện theo Điều 625, thì di chúc có thể bị vô hiệu theo Điều 131 BLDS 2015. Khi đó, di sản sẽ được chia theo pháp luật thay vì theo nội dung di chúc.

Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 quy định cụ thể về người lập di chúc
Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 quy định cụ thể về người lập di chúc

Trong Bộ luật dân sự 2005, quy định về người lập di chúc cũng tương tự, nhưng BLDS 2015 có điểm nhấn mạnh hơn ở điều kiện về năng lực hành vi, đồng thời liên kết trực tiếp với Điều 630 nhằm làm rõ điều kiện hiệu lực của di chúc.

Điều 625 Bộ luật dân sự 2015 quy định cụ thể về người lập di chúc, qua đó bảo đảm rằng chỉ những người có đủ năng lực pháp luật, minh mẫn, tự nguyện mới có quyền định đoạt tài sản của mình sau khi qua đời. Đồng thời, việc mở rộng quyền cho người từ 15 đến dưới 18 tuổi cho thấy sự tôn trọng quyền tài sản cá nhân, song vẫn có sự kiểm soát pháp lý nhằm ngăn ngừa tranh chấp. Đây là một trong những quy định nền tảng trong lĩnh vực thừa kế, góp phần đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong việc phân chia tài sản.

Nếu bạn đang có nhu cầu lập di chúc hợp pháp, hoặc muốn tìm hiểu kỹ hơn về quyền và nghĩa vụ của người lập di chúc, hãy liên hệ ngay với luật sư chuyên về thừa kế để được tư vấn, soạn thảo và công chứng di chúc theo đúng quy định pháp luật. Việc chuẩn bị sớm không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bản thân mà còn tránh được những tranh chấp không đáng có trong tương lai.