Điều 36 Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự: Quyền & Nghĩa Vụ Của Bị Can

Điều 36 Bộ Luật tố tụng hình sự (BLTTHS) 2015 của Việt Nam là một quy định quan trọng, quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ của bị can trong quá trình tố tụng hình sự. Đây là nội dung mà bất kỳ ai liên quan đến vụ án hình sự, từ bị can, bị cáo, luật sư đến người quan tâm đến pháp luật đều cần nắm rõ trong tình hình hiện nay.

Điều 36 Bộ Luật tố tụng hình sự quy định gì?

Theo Điều 36 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015, được sửa đổi, bổ sung bởi Luật số 101/2015/QH13, quyền và nghĩa vụ của bị can được quy định cụ thể như sau:

Quyền của bị can

Bị can là người bị khởi tố hình sự theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Điều 36 đảm bảo các quyền cơ bản để bảo vệ bị can trong quá trình tố tụng, bao gồm:

• Quyền được biết lý do bị khởi tố: Bị can được thông báo rõ ràng về hành vi vi phạm và căn cứ pháp lý của việc khởi tố.
• Quyền trình bày ý kiến: Bị can có quyền đưa ra lời khai, ý kiến để bảo vệ mình trước cơ quan điều tra.
• Quyền được bào chữa: Bị can có quyền tự bào chữa hoặc nhờ luật sư bào chữa.
• Quyền yêu cầu giám định, thu thập chứng cứ: Bị can có thể đề nghị cơ quan tố tụng thu thập thêm chứng cứ hoặc giám định để làm rõ sự thật.
• Quyền khiếu nại, tố cáo: Bị can có quyền khiếu nại quyết định, hành vi tố tụng của cơ quan điều tra, viện kiểm sát hoặc tòa án nếu cho rằng các quyết định này vi phạm quyền lợi của mình.
• Quyền được bảo vệ an toàn: Bị can có quyền yêu cầu cơ quan chức năng bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản khi bị đe dọa.

Nghĩa vụ của bị can

Bên cạnh quyền, các bị can cũng cần phải tuân thủ các nghĩa vụ bắt buộc sau:

• Có mặt theo giấy triệu tập: Bị can phải có mặt đúng thời gian, địa điểm theo yêu cầu của cơ quan tố tụng.
• Chấp hành quyết định, lệnh tố tụng: Bao gồm các biện pháp ngăn chặn như tạm giam, cấm đi khỏi nơi cư trú, bảo lĩnh,…
• Khai báo trung thực: Bị can phải cung cấp thông tin trung thực, không được che giấu sự thật hoặc khai báo gian dối.
• Tuân thủ pháp luật: Bị can phải chấp hành các quy định pháp luật trong quá trình tố tụng.

Tại sao Điều 36 BLTTHS đặc biệt quan trọng?

Điều 36 của Bộ Luật tố tụng hình sự bảo vệ quyền lợi của bị can, đồng thời đặt ra các nghĩa vụ để đảm bảo công lý được thực thi. Cụ thể:

• Hiểu rõ quyền lợi của mình: Khi bị khởi tố, nhiều người hoang mang không biết mình có quyền gì. Điều 36 giúp bị can nắm rõ quyền được bào chữa, yêu cầu giám định, hoặc khiếu nại để bảo vệ bản thân.
• Tránh vi phạm nghĩa vụ: Việc không tuân thủ nghĩa vụ như không có mặt theo giấy triệu tập có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng, chẳng hạn như bị áp dụng biện pháp ngăn chặn nghiêm khắc hơn (tạm giam).
• Hỗ trợ luật sư và người thân: Những người liên quan đến vụ án (luật sư, gia đình bị can) cần hiểu rõ Điều 36 để hỗ trợ bị can một cách hiệu quả nhất.
• Đảm bảo công bằng trong tố tụng: Quy định này giúp đảm bảo rằng quá trình tố tụng được thực hiện minh bạch, công bằng, tránh lạm quyền từ phía cơ quan tố tụng.

Các câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số thắc mắc phổ biến của các khách hàng khi tìm hiểu thông tin chi tiết về Điều 36 Bộ Luật tố tụng hình sự:

• Bị can có bắt buộc phải khai báo không?: Theo Điều 36, bị can có quyền khai báo nhưng không bắt buộc phải khai báo nếu điều đó bất lợi cho mình. Tuy nhiên, bị can có nghĩa vụ khai báo trung thực nếu quyết định cung cấp thông tin.
• Làm gì nếu không được thông báo lý do khởi tố?: Nếu cơ quan tố tụng không thông báo rõ lý do khởi tố, bị can có quyền khiếu nại theo Khoản 1 Điều 36. Hãy liên hệ luật sư để được hỗ trợ soạn đơn khiếu nại hoặc yêu cầu cơ quan tố tụng thực hiện đúng quy định.
• Có thể yêu cầu luật sư ngay từ đầu không?: Có, bị can có quyền yêu cầu luật sư ngay từ khi bị khởi tố. Điều 36 đảm bảo quyền được bào chữa, và luật sư có thể tham gia từ giai đoạn điều tra để bảo vệ quyền lợi của bị can.
• Vi phạm nghĩa vụ của bị can sẽ bị xử lý thế nào?: Nếu bị can không tuân thủ nghĩa vụ, ví dụ như không có mặt theo giấy triệu tập hoặc khai báo gian dối, cơ quan tố tụng có thể áp dụng biện pháp ngăn chặn nghiêm khắc hơn, như tạm giam hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi khai báo gian dối.

Điều 36 Bộ Luật tố tụng hình sự 2015 là một quy định quan trọng, đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của bị can trong quá trình tố tụng. Với các quyền như: Được bào chữa, khiếu nại, yêu cầu giám định, cùng các nghĩa vụ như: Khai báo trung thực, có mặt theo triệu tập, Điều 36 là công cụ pháp lý quan trọng để đảm bảo công bằng và minh bạch trong tố tụng hình sự. Nếu bạn cần tư vấn Luật Hình sự chi tiết hoặc các vấn đề pháp lý liên quan, hãy liên hệ với Luật Đại Bàng tại hotline: 0979.923.759 hoặc truy cập website: luatdaibang.net để được hỗ trợ kịp thời!