Cách Tính Họ Hàng 3 Đời: Quy Định Pháp Luật, Xử Lý Vi Phạm

Khái niệm “họ hàng 3 đời” thường được nhắc đến khi bàn về quan hệ hôn nhân và gia đình. Đây là phạm vi họ hàng mà pháp luật quy định nhằm ngăn ngừa việc kết hôn cận huyết, bảo đảm sự phát triển lành mạnh của giống nòi. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ cách xác định họ hàng trong phạm vi ba đời, cũng như các hệ quả pháp lý nếu vi phạm quy định này. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn làm rõ cách tính họ hàng 3 đời, liệu có được kết hôn trong phạm vi này không, và hậu quả pháp lý khi vi phạm.

Những người có họ trong phạm vi 3 đời xác định như thế nào?

Theo khoản 18 Điều 3 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, những người có họ trong phạm vi ba đời được tính như sau:

  • Đời thứ nhất là những người có cùng gốc sinh ra, bao gồm cha mẹ.
  • Đời thứ hai là con của đời thứ nhất, tức anh chị em ruột của nhau.
  • Đời thứ ba là cháu nội, cháu ngoại của đời thứ nhất, tức con của anh chị em ruột.

Hiểu đơn giản, khi xét quan hệ họ hàng 3 đời, gốc sinh ra được lấy từ ông bà. Từ ông bà tính xuống cha mẹ, rồi đến con cháu. Những người có cùng gốc ông bà như vậy sẽ nằm trong phạm vi ba đời.

Cách tinh họ hàng 3 đời theo gốc sinh ra được lấy từ ông bà
Cách tinh họ hàng 3 đời theo gốc sinh ra được lấy từ ông bà

Ví dụ: Một người đàn ông và con gái của chị ruột anh ta là cháu ruột của nhau. Quan hệ này thuộc đời thứ ba tính từ ông bà, nên được coi là trong phạm vi ba đời.

Việc xác định chính xác phạm vi họ hàng ba đời có ý nghĩa quan trọng, bởi nó là căn cứ để pháp luật hạn chế các mối quan hệ hôn nhân cận huyết, tránh rủi ro về di truyền và bảo đảm sự phát triển khỏe mạnh cho thế hệ sau.

Thực tế có được kết hôn trong phạm vi ba đời không?

Khoản 2 Điều 5 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định rõ: cấm kết hôn giữa những người có họ trong phạm vi ba đời. Đây là quy định bắt buộc nhằm bảo đảm tính bền vững của hôn nhân và bảo vệ sức khỏe giống nòi.

Theo đó, những người thuộc phạm vi họ hàng ba đời như anh chị em ruột, chú – cháu, cô – cháu, dì – cháu, bác – cháu ruột… đều không được phép kết hôn. Việc ngăn cấm này không phụ thuộc vào sự tự nguyện của các bên hay sự đồng ý của gia đình, mà là nguyên tắc pháp lý bắt buộc.

Tuy nhiên, nếu hai người có quan hệ họ hàng xa hơn đời thứ ba (ví dụ: anh em con chú con bác – thuộc đời thứ tư), thì pháp luật không cấm kết hôn.

Các người thuộc phạm vi họ hàng ba đời không được kết hôn với nhau
Các người thuộc phạm vi họ hàng ba đời không được kết hôn với nhau

Tình huống vi phạm phạm vi 3 đời thì xử lý như thế nào?

Trong thực tế, có những trường hợp do thiếu hiểu biết hoặc cố tình vi phạm, hai người họ hàng trong phạm vi ba đời vẫn tổ chức kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng. Pháp luật đã có những chế tài cụ thể cho tình huống này.

Trước hết, nếu hai người làm thủ tục đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà thuộc trường hợp cấm kết hôn, thì việc kết hôn sẽ bị hủy bỏ theo quyết định của Tòa án. Khi đó, quan hệ hôn nhân sẽ không được công nhận, kéo theo các hệ quả pháp lý như con chung, tài sản chung sẽ được giải quyết theo nguyên tắc của pháp luật.

Ngoài ra, hành vi vi phạm còn có thể bị xử phạt vi phạm hành chính. Theo Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP, người vi phạm quy định cấm kết hôn trong phạm vi ba đời có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng.

Trường hợp hành vi kết hôn cận huyết gây hậu quả nghiêm trọng, có thể còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 184 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), với mức phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Xin lưu ý hành vi kết hôn cận huyết gây hậu quả nghiêm trọng
Xin lưu ý hành vi kết hôn cận huyết gây hậu quả nghiêm trọng

Ý nghĩa của quy định về phạm vi ba đời

Quy định về cách tính họ hàng ba đời và cấm kết hôn trong phạm vi này có ý nghĩa quan trọng cả về pháp lý và xã hội. Nó góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tránh nguy cơ sinh ra thế hệ bị ảnh hưởng bởi bệnh di truyền do hôn nhân cận huyết. Đồng thời, quy định này cũng phản ánh truyền thống đạo lý của xã hội, giữ gìn sự chuẩn mực trong quan hệ gia đình, huyết thống.

Cách tính họ hàng 3 đời được xác định dựa trên gốc ông bà và chia thành ba thế hệ nối tiếp: cha mẹ (đời thứ nhất), con (đời thứ hai) và cháu (đời thứ ba). Pháp luật Việt Nam nghiêm cấm kết hôn trong phạm vi ba đời nhằm ngăn chặn hôn nhân cận huyết, bảo vệ giống nòi. Việc vi phạm có thể dẫn đến hôn nhân bị hủy bỏ, xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự.

Nếu bạn còn băn khoăn về việc xác định quan hệ họ hàng trong phạm vi ba đời hoặc cần tư vấn thủ tục pháp lý liên quan đến hôn nhân và gia đình, hãy liên hệ Luật Đại Bàng để được hỗ trợ chính xác và nhanh chóng.