Điều 620 Bộ Luật Dân Sự Năm 2015 Về Từ Chối Nhận Di Sản

Không phải lúc nào người thừa kế cũng mong muốn hoặc cần thiết phải nhận di sản từ người để lại di sản. Thực tế cho thấy, có những trường hợp di sản đi kèm nghĩa vụ tài sản hoặc mâu thuẫn gia đình khiến người thừa kế muốn từ chối quyền lợi của mình. Nhằm bảo đảm quyền tự định đoạt và sự minh bạch trong phân chia di sản, Điều 620 Bộ luật dân sự năm 2015 đã quy định cụ thể về quyền từ chối nhận di sản, điều kiện, hình thức và thời điểm thực hiện việc từ chối. 

Nội dung Điều 620 Bộ luật dân sự 2015

“Điều 620. Từ chối nhận di sản:

  1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
  2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
  3. Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản.”
Điều 620 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định từ chối nhận di sản thừa kế
Điều 620 Bộ Luật Dân sự năm 2015 quy định từ chối nhận di sản thừa kế

Phân tích quy định về từ chối nhận di sản

1. Quyền tự do định đoạt của người thừa kế

Người thừa kế có thể lựa chọn nhận hoặc từ chối nhận di sản. Đây là biểu hiện của nguyên tắc tự do, tự nguyện trong quan hệ dân sự, bảo đảm cá nhân được quyết định đối với quyền lợi của chính mình.

Ví dụ: Một người con có thu nhập cao, không cần nhận phần tài sản từ cha mẹ, có thể từ chối để phần đó được chia cho những người anh chị em khác có hoàn cảnh khó khăn hơn.

2. Giới hạn của quyền từ chối

Khoản 1 Điều 620 đặt ra ngoại lệ: không được từ chối nếu nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản. Nghĩa là, nếu người thừa kế đang có nợ phải trả, họ không thể lợi dụng quyền từ chối để tránh bị chủ nợ yêu cầu khấu trừ vào phần di sản được hưởng. Quy định này vừa bảo vệ quyền lợi của các chủ nợ, vừa ngăn chặn tình trạng lợi dụng pháp luật để trục lợi.

Người thừa kế có thể lựa chọn nhận hoặc từ chối nhận di sản của mình
Người thừa kế có thể lựa chọn nhận hoặc từ chối nhận di sản của mình

3. Hình thức văn bản từ chối

Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản (không chỉ bằng lời nói). Văn bản từ chối phải gửi đến những người có liên quan như người quản lý di sản, người thừa kế khác hoặc người được giao nhiệm vụ phân chia di sản. Hình thức này nhằm bảo đảm tính công khai, minh bạch, tránh tranh chấp về sau.

Trong thực tế, văn bản từ chối nhận di sản thường được công chứng hoặc chứng thực tại UBND xã, phường để tăng tính pháp lý.

4. Thời điểm từ chối nhận di sản

Người thừa kế phải thể hiện việc từ chối trước thời điểm phân chia di sản. Nếu sau khi di sản đã được phân chia mới tuyên bố từ chối, việc này không còn giá trị pháp lý và có thể dẫn đến tranh chấp.

Ví dụ: Sau khi di sản đã được chia và sang tên quyền sử dụng đất cho các đồng thừa kế, một người không thể quay lại nói rằng mình muốn từ chối quyền thừa kế.

Rủi ro và tranh chấp thường gặp trong thực tiễn

Nhiều người không biết rằng pháp luật quy định thời hạn rõ ràng từ chối nhận thừa kế
Nhiều người không biết rằng pháp luật quy định thời hạn rõ ràng từ chối nhận thừa kế
  • Từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản: Có trường hợp người thừa kế đang nợ ngân hàng, nhưng lập văn bản từ chối nhận di sản để tránh việc chủ nợ yêu cầu thi hành án. Trong tình huống này, Tòa án có thể tuyên bố văn bản từ chối vô hiệu.
  • Văn bản từ chối không đúng hình thức: Nếu chỉ lập giấy viết tay, không công chứng, không gửi đến các bên liên quan, thì giá trị pháp lý bị hạn chế và dễ bị tranh chấp.
  • Từ chối sau khi di sản đã phân chia: Đây là lỗi phổ biến, vì nhiều người không biết rằng pháp luật quy định thời hạn rõ ràng. Hậu quả là việc từ chối không được công nhận.
  • Mâu thuẫn giữa các đồng thừa kế: Khi một người từ chối nhận di sản, phần di sản đó sẽ được chia lại cho những người thừa kế khác. Điều này đôi khi dẫn đến tranh cãi, nhất là khi một số người cho rằng việc từ chối bị ép buộc hoặc có mục đích không minh bạch.

Ý nghĩa pháp lý của Điều 620 BLDS 2015

  • Khẳng định quyền tự do của người thừa kế: Người có thể chủ động quyết định có nhận di sản hay không.
  • Bảo vệ quyền lợi của chủ nợ: Tránh tình trạng người thừa kế dùng việc từ chối để né tránh trách nhiệm tài chính.
  • Đảm bảo tính minh bạch trong phân chia di sản: Quy định hình thức văn bản và thời điểm từ chối giúp hạn chế tranh chấp.
  • Khuyến khích sự tự nguyện, nhân văn trong thừa kế: Người có điều kiện tốt có thể từ chối để nhường phần cho những người cần hơn.

Tham khảo: Dịch Vụ Tư Vấn Di Chúc Thừa Kế | Soạn Thảo, Chứng Thực

Việc từ chối nhận di sản theo Điều 620 Bộ luật dân sự 2015 tưởng chừng đơn giản nhưng trên thực tế lại dễ phát sinh tranh chấp nếu không nắm vững quy định pháp luật. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp và tránh rủi ro, bạn nên tham khảo ý kiến của luật sư. Nếu bạn cần tư vấn Luật Dân sự chi tiết về từ chối nhận di sản, hãy liên hệ ngay với Luật Đại Bàng để được hỗ trợ nhanh chóng – chính xác – đúng pháp luật.