Lãi suất luôn là vấn đề được quan tâm trong các hợp đồng vay mượn, đặc biệt khi có tranh chấp phát sinh. Bộ luật dân sự năm 2015 đã dành riêng Điều 468 để quy định rõ ràng về lãi suất, mức trần tối đa cũng như cách xử lý khi các bên không thỏa thuận cụ thể. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết Điều 468 Bộ luật dân sự năm 2015, ý nghĩa pháp lý, phạm vi áp dụng và những lưu ý quan trọng giúp bạn hạn chế rủi ro khi giao kết hợp đồng vay.
Nội dung Điều 468 Bộ luật dân sự 2015
Điều 468 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về lãi suất trong hợp đồng vay tài sản, bao gồm hai điểm then chốt:
- Thứ nhất, lãi suất vay do các bên thỏa thuận, nhưng không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ khi pháp luật chuyên ngành có quy định khác. Nếu thỏa thuận vượt mức 20%/năm thì phần vượt quá sẽ vô hiệu và không có giá trị pháp lý.
- Thứ hai, trong trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi nhưng không xác định rõ mức lãi suất, khi xảy ra tranh chấp, lãi suất được xác định bằng 50% mức trần lãi suất quy định, tức không vượt quá 10%/năm tại thời điểm trả nợ.
Quy định này nhằm thiết lập hành lang pháp lý để bảo vệ quyền lợi cho cả bên cho vay và bên vay, đồng thời ngăn ngừa tình trạng cho vay nặng lãi, vốn gây ra nhiều hệ lụy trong xã hội.
Ý nghĩa pháp lý của Điều 468
Điều 468 BLDS 2015 có ý nghĩa quan trọng trong việc:
- Đảm bảo sự tự do thỏa thuận giữa các bên trong giao dịch dân sự, nhưng đặt ra giới hạn nhằm bảo vệ người yếu thế hơn trong quan hệ vay, thường là bên đi vay.
- Tạo ra chuẩn mực chung để xác định mức lãi suất trong trường hợp không có sự rõ ràng, tránh tranh chấp kéo dài.
- Là cơ sở để Tòa án, cơ quan có thẩm quyền giải quyết các vụ án dân sự liên quan đến hợp đồng vay tài sản, đặc biệt trong những trường hợp tranh chấp lãi suất.
So sánh với pháp luật chuyên ngành
Một điểm cần lưu ý là quy định tại Điều 468 BLDS 2015 chỉ áp dụng cho các quan hệ dân sự thông thường. Đối với các tổ chức tín dụng, ngân hàng thương mại, mức lãi suất được điều chỉnh theo Luật Các tổ chức tín dụng và các văn bản của Ngân hàng Nhà nước.
Điều này có nghĩa là: nếu bạn vay tại ngân hàng, lãi suất có thể cao hơn hoặc thấp hơn tùy vào chính sách, nhưng phải tuân theo quy định quản lý của Ngân hàng Nhà nước chứ không chỉ áp dụng trần 20%/năm của BLDS.
Trong khi đó, đối với những quan hệ vay mượn giữa cá nhân với cá nhân hoặc cá nhân với tổ chức ngoài hệ thống tín dụng, Điều 468 BLDS là căn cứ pháp lý trực tiếp để xác định lãi suất hợp pháp.
Ví dụ thực tiễn áp dụng Điều 468 BLDS 2015
Ví dụ 1: Anh A vay của chị B số tiền 100 triệu đồng, hai bên thỏa thuận lãi suất 24%/năm. Trong trường hợp này, phần lãi suất 20%/năm là hợp pháp, còn phần vượt quá 4%/năm sẽ bị vô hiệu. Nếu có tranh chấp, Tòa án sẽ chỉ công nhận mức lãi suất tối đa là 20%/năm.
Ví dụ 2: Anh C vay của anh D 200 triệu đồng, có thỏa thuận trả lãi nhưng không ghi rõ mức lãi suất. Sau đó, xảy ra tranh chấp. Theo quy định tại Điều 468, mức lãi suất áp dụng sẽ là 50% của trần 20%/năm, tức 10%/năm.
Mối quan hệ với Bộ luật Hình sự về cho vay nặng lãi
Điều 468 BLDS 2015 cũng là cơ sở để xác định hành vi cho vay nặng lãi. Nếu mức lãi suất vượt quá 20%/năm và gây thiệt hại lớn, người cho vay có thể bị xử lý hình sự theo Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Quy định này cho thấy pháp luật không chỉ điều chỉnh về mặt dân sự mà còn có cơ chế xử phạt nghiêm minh đối với hành vi lợi dụng cho vay nặng lãi, gây ảnh hưởng xấu đến đời sống kinh tế – xã hội.
Những lưu ý quan trọng khi thỏa thuận lãi suất
Khi giao kết hợp đồng vay tài sản, các bên cần chú ý một số điểm sau:
- Luôn ghi rõ lãi suất trong hợp đồng để tránh tranh chấp.
- Đảm bảo mức lãi suất không vượt quá 20%/năm, nếu không phần vượt quá sẽ không có hiệu lực.
- Nếu không ghi rõ lãi suất mà vẫn có tranh chấp, mặc định lãi suất sẽ là 10%/năm tại thời điểm trả nợ.
- Với các khoản vay từ ngân hàng, cần căn cứ vào quy định của Ngân hàng Nhà nước chứ không chỉ dựa vào BLDS.
Điều 468 Bộ luật dân sự năm 2015 đóng vai trò nền tảng trong việc điều chỉnh các quan hệ vay mượn tài sản giữa cá nhân và tổ chức ngoài hệ thống tín dụng. Quy định này vừa bảo đảm quyền tự do thỏa thuận của các bên, vừa ngăn chặn tình trạng lãi suất quá cao gây thiệt hại cho người vay.
Trong bối cảnh thực tiễn, để tránh rủi ro pháp lý, các bên khi lập hợp đồng vay cần tham khảo kỹ Điều 468 BLDS 2015, đồng thời lưu ý đến các quy định chuyên ngành và khả năng áp dụng của Bộ luật Hình sự trong trường hợp cho vay nặng lãi.
Nếu bạn cần tư vấn chi tiết về hợp đồng vay, lãi suất, hay các vấn đề pháp lý khác liên quan đến Bộ luật dân sự, hãy liên hệ ngay với Luật Đại Bàng. Với đội ngũ luật sư Luật Dân sự giàu kinh nghiệm và am hiểu thực tiễn, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn đưa ra giải pháp tối ưu, đúng quy định pháp luật và bảo vệ tốt nhất quyền lợi của mình.
Hoàng Văn Minh nổi tiếng với phong cách làm việc chuyên nghiệp, tận tâm, và luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu. Với phương châm “Công lý và sự minh bạch” ông Minh không chỉ là một luật sư giỏi mà còn là một người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình bảo vệ quyền lợi pháp lý của mỗi người. Trang web Luật Đại Bàng do ông điều hành đã trở thành một địa chỉ tin cậy cho nhiều người tìm kiếm sự trợ giúp và tư vấn pháp lý. Hoàng Văn Minh cam kết tiếp tục đồng hành và hỗ trợ cộng đồng bằng kiến thức và sự hiểu biết của mình, góp phần xây dựng một xã hội công bằng và văn minh hơn.
Thông tin liên hệ:
- Website: https://luatdaibang.net
- Email: [email protected]
- Địa chỉ: 292 Đ. Nguyễn Xí, Phường 13, Bình Thạnh, Hồ Chí Minh, Việt Nam