Kinh Doanh Nhỏ Có Cần Giấy Phép? Hướng Dẫn A-Z, Mức Phạt

“Kinh doanh nhỏ có cần giấy phép không?” Bài viết giải thích dễ hiểu cho chủ cửa hàng/cá nhân kinh doanh: thế nào là kinh doanh nhỏ, các trường hợp không phải đăng ký, khi nào bắt buộc đăng ký hộ kinh doanh, nơi nộp hồ sơ, thời hạn giải quyết, mức phạt nếu không đăng ký và dịch vụ hỗ trợ trọn gói của Luật Đại Bàng.

Kinh doanh nhỏ lẻ có phải đi làm giấy phép không?

Rất nhiều chủ quán, tiệm tạp hóa, bán online hay bán đồ ăn mang đi đều gọi công việc của mình là kinh doanh nhỏ. Về mặt pháp lý, luật không có thuật ngữ riêng tên kinh doanh nhỏ. 

Thay vào đó, pháp luật phân loại theo hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp. Phần lớn hoạt động “nhỏ” của cá nhân/hộ gia đình – nếu diễn ra thường xuyên, có địa điểm cố định – thì thuộc diện đăng ký hộ kinh doanh. Chỉ một số hoạt động rất nhỏ lẻ, lưu động, thời vụ… mới không phải đăng ký.Căn cứ nền tảng là Nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp (chương về hộ kinh doanh).

Kinh doanh nhỏ nên hiểu thế nào cho đúng luật?

Nếu bạn mở điểm bán cố định (quán cà phê, tiệm tạp hóa, cửa hàng quần áo, tiệm cắt tóc…), bán thường xuyên, thì về nguyên tắc bạn phải đăng ký – lựa chọn phổ biến là hộ kinh doanh đứng tên cá nhân/chủ hộ. Định nghĩa và khuôn khổ pháp lý của hộ kinh doanh nằm ở Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP: hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản đối với hoạt động của hộ.

Nếu bạn bán rất nhỏ lẻ, không có địa điểm cố định, chỉ thời vụ hoặc lưu động, có thể bạn không phải đăng ký (phần tiếp theo). Căn cứ điểm danh các trường hợp này nằm ngay trong khoản 2 Điều 79.

Lưu ý: miễn đăng ký khác với miễn thuế. Dù doanh thu nhỏ (ví dụ ≤100 triệu/năm được miễn VAT/PIT), bạn vẫn có thể phải đăng ký nếu thuộc diện hộ kinh doanh. Thuế và đăng ký là hai thủ tục độc lập.

Giải đáp trực diện: Kinh doanh nhỏ có cần giấy phép không?

Có, nếu bạn kinh doanh thường xuyên và có địa điểm (dù diện tích nhỏ, vốn ít) thì bạn phải đăng ký hộ kinh doanh hoặc thành lập doanh nghiệp. Không, nếu bạn rơi vào một trong 5 nhóm không phải đăng ký theo khoản 2 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP:

1. Hộ gia đình sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối bán sản phẩm tự làm ra;
2. Bán hàng rong, quà vặt, buôn chuyến (mua hàng từ nơi khác đem về bán lẻ, quy mô nhỏ);
3. Kinh doanh lưu động (không điểm cố định, di chuyển thường xuyên);
4. Kinh doanh thời vụ (chỉ theo mùa, không diễn ra quanh năm);
5. Làm dịch vụ có thu nhập thấp.

Năm nhóm trên được miễn đăng ký, nhưng vẫn phải tuân thủ quy định chuyên ngành (an toàn thực phẩm, PCCC…) nếu thuộc diện, và vẫn có thể phải kê khai thuế khi có yêu cầu của cơ quan thuế. 

“Thu nhập thấp” hiện không có ngưỡng tiền tuyệt đối trong Nghị định 01/2021, cơ quan quản lý xem xét theo thực tế địa phương và chính sách thuế. Bạn nên liên hệ trước Phòng Tài chính – Kế hoạch/UBND địa phương hoặc luật sư để được hướng dẫn trường hợp cụ thể.

Thủ tục – Nộp ở đâu – Bao lâu có giấy?

Về thủ tục gốc, Điều 87 Nghị định 01/2021/NĐ-CP quy định: hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh gồm Giấy đề nghị đăng ký, giấy tờ pháp lý của cá nhân/chủ hộ, văn bản ủy quyền giữa các thành viên hộ (nếu đăng ký theo hộ), và các giấy tờ kèm theo theo ngành nghề. Thời hạn giải quyết: 03 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Trước đây, nơi tiếp nhận là Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi đặt trụ sở hộ.

Tuy nhiên, từ 01/7/2025, theo chủ trương phân cấp và các văn bản mới, thẩm quyền đăng ký hộ kinh doanh được chuyển về cấp xã; thủ tục, biểu mẫu về cơ bản giữ nguyên (vẫn áp dụng theo quy trình của Nghị định 01/2021 cho đến khi có hướng dẫn mới thống nhất). Thông tin này đã được hệ thống văn bản Chính phủ và Báo Chính phủ công bố.

Tóm lại, hiện nay, bạn nộp hồ sơ tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã nơi đặt địa điểm hộ kinh doanh; nếu hồ sơ cũ nộp trước 01/7/2025 tại cấp huyện thì được giải quyết theo quy định chuyển tiếp.

Những trường hợp không cần phải đăng ký kinh doanh

Để bạn dễ hình dung, dưới đây là cách hiểu gần gũi của 5 nhóm miễn đăng ký (nêu ở trên):

• Bán hàng rong/quà vặt: bạn đẩy xe bán bánh mì, bán trái cây dọc đường, không thuê/mở điểm bán cố định, không treo bảng hiệu lâu dài – thông thường không phải đăng ký.
• Buôn chuyến: bạn đi lấy mớ hàng từ chợ đầu mối về bán lại nhỏ lẻ trong thời gian ngắn, không mở cửa hàng cố định – thường không phải đăng ký.
• Kinh doanh lưu động: ví dụ xe nước mía di động hôm nay bán ở công viên A, mai chạy qua bờ kè B; không thuê mặt bằng cố định – không phải đăng ký.
• Kinh doanh thời vụ: mở sạp bánh Trung Thu trong 2–4 tuần lễ; hết mùa dẹp sạp – không phải đăng ký.
• Dịch vụ thu nhập thấp: làm sửa khóa dạo, vá xe lưu động, đánh giày,… có thu nhập rất nhỏ, không ổn định – không phải đăng ký.

Nhưng nếu bạn neo xe nước mía một chỗ cố định trước nhà, gắn bảng hiệu, bán quanh năm – khi đó thực tế đã giống hộ kinh doanh và nên đăng ký để đúng luật. Căn cứ pháp lý viện dẫn từ Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP.

Xử lý vi phạm khi kinh doanh nhưng không có đăng ký

Theo Điều 62 Nghị định 122/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư:

• Phạt tiền từ 5.000.000 đến 10.000.000 đồng đối với cá nhân/hộ gia đình không đăng ký thành lập hộ kinh doanh trong trường hợp phải đăng ký.
• Biện pháp khắc phục: buộc đăng ký theo quy định.
• Nếu kê khai không trung thực hồ sơ đăng ký (hoặc hồ sơ thay đổi), có thể bị phạt 10–20 triệu đồng.
• Mức phạt với tổ chức (nếu thuộc) thường gấp đôi mức phạt cá nhân.

Đây là ngưỡng phạt đang được các cơ quan Chính phủ, báo chí chính thống và hệ thống văn bản dẫn chiếu, bạn có thể tra cứu đầy đủ trong Điều 62 và Điều 4 của Nghị định 122/2021/NĐ-CP. 

Lưu ý thêm: ngoài xử phạt về đăng ký, nếu hoạt động của bạn còn vướng thuế (không kê khai, không nộp thuế đúng diện), an toàn thực phẩm, PCCC, quảng cáo, môi trường,… thì cơ quan chức năng sẽ xử lý riêng theo pháp luật chuyên ngành tương ứng.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1) Bán online có phải đăng ký không?

Nếu bạn bán thường xuyên, có kho/bãi/điểm giao nhận cố định hoặc thuê nhân sự, dán bảng hiệu… thì về nguyên tắc nên đăng ký hộ kinh doanh. Trường hợp chỉ thỉnh thoảng “xả hàng tủ”, bán đồ đã qua sử dụng nhỏ lẻ, không thường xuyên, có thể thuộc diện không phải đăng ký. Căn cứ tổng quát vẫn là Điều 79 (các trường hợp miễn đăng ký).

2) Doanh thu nhỏ hơn 100 triệu/năm thì sao?

Ngưỡng 100 triệu/năm liên quan thuế (xác định diện miễn VAT/PIT của hộ/cá nhân kinh doanh), không đồng nghĩa miễn đăng ký. Bạn vẫn phải đăng ký nếu thuộc diện hộ kinh doanh (hoạt động thường xuyên, có địa điểm).

3) Tôi bán cà phê mang đi trước cửa nhà, có bảng hiệu, bán quanh năm – có phải đăng ký?

Có. Dù là “nhỏ”, hoạt động của bạn là thường xuyên và có địa điểm cố định nên phải đăng ký hộ kinh doanh. Nếu không, rủi ro bị xử phạt theo Điều 62 Nghị định 122/2021/NĐ-CP.

4) Hiện nay nộp hồ sơ hộ kinh doanh ở đâu?

Theo quy định mới từ 01/7/2025, nộp tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp xã nơi đặt địa điểm hộ; nếu hồ sơ cũ nộp trước mốc này thì cấp huyện giải quyết đến hết quy trình. Thời hạn xử lý vẫn 03 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

5) Hồ sơ gồm những gì?

Nòng cốt là Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh, CMND/CCCD của chủ hộ/thành viên, văn bản ủy quyền giữa các thành viên (nếu đăng ký theo hộ). Tùy ngành, bạn có thể cần thêm “giấy phép con” (ví dụ: Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm với ngành ăn uống). Thời hạn giải quyết: 03 ngày làm việc nếu hồ sơ hợp lệ.

Dịch vụ đăng ký giấy phép kinh doanh trọn gói tại Luật Đại Bàng

Bạn chỉ cần tập trung vào bán hàng, phần pháp lý để Luật Đại Bàng lo:

• Tư vấn đúng luật – đúng ngành: xác định bạn có phải đăng ký không, có giấy phép nào cần kèm theo.
• Soạn toàn bộ hồ sơ (đăng ký hộ kinh doanh, đăng ký thuế ban đầu, ngành nghề theo chuẩn), rà soát tên hộ, địa điểm đúng quy định.
• Đại diện nộp và theo dõi hồ sơ tại cấp xã (hoặc theo quy định chuyển tiếp), hỗ trợ nhận kết quả, giải đáp yêu cầu bổ sung (nếu có).
• Bàn giao trọn bộ Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và hướng dẫn các bước sau đăng ký (thuế, hóa đơn, biển hiệu, PCCC/ATTP nếu thuộc diện).

“Nhỏ” hay “lớn” không quan trọng bằng việc đúng luật. Nếu bạn bán hàng thường xuyên, có địa điểm, hãy đăng ký hộ kinh doanh để tránh rủi ro phạt 5–10 triệu đồng, đồng thời thuận lợi mở tài khoản ngân hàng, ký hợp đồng, xuất chứng từ… Cần người “dẫn đường” để đỡ tốn thời gian, không sai thủ tục? Hãy để Luật Đại Bàng đồng hành thành lập doanh nghiệp ngay từ bước đầu.