Việt Nam Có Bao Nhiêu Luật? Toàn Diện Các Bộ Luật Hiện Hành

Hệ thống pháp luật Việt Nam được xây dựng và phát triển không ngừng để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và điều chỉnh các quan hệ xã hội. Việc nắm rõ số lượng luật và các bộ luật hiện hành không chỉ quan trọng đối với các nhà hoạt động pháp lý mà còn cần thiết cho mọi công dân trong cuộc sống hàng ngày. Bài viết này sẽ giải đáp cái nhìn toàn diện Việt Nam có bao nhiêu luật, mời bạn xem chi tiết.

Tổng quan về hệ thống pháp luật Việt Nam

Hệ thống pháp luật Việt Nam là tổng thể các văn bản quy phạm pháp luật được sắp xếp theo một trật tự nhất định, bao gồm các cấp độ khác nhau từ Hiến pháp đến các quy định cụ thể của địa phương. Đây là nền tảng để quản lý nhà nước và điều chỉnh mọi hoạt động trong xã hội.

Theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam được phân thành nhiều cấp khác nhau, trong đó Luật và Bộ luật do Quốc hội ban hành có vị trí cao nhất sau Hiến pháp.

Hệ thống pháp luật Việt Nam được tổ chức theo nguyên tắc phân cấp thứ bậc rõ ràng:

• Hiến pháp: Luật cơ bản nhất của quốc gia
• Luật, Bộ luật: Do Quốc hội ban hành
• Nghị quyết của Quốc hội: Quy định những vấn đề cụ thể
• Pháp lệnh: Do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành
• Nghị định: Do Chính phủ ban hành
• Thông tư: Do Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ ban hành
• Quyết định: Do UBND các cấp ban hành

Việt Nam hiện có bao nhiêu luật?

Tính đến thời điểm cuối năm 2024, Việt Nam có khoảng 250-300 luật đang có hiệu lực. Con số này không cố định do việc ban hành luật mới, sửa đổi bổ sung hoặc bãi bỏ các luật cũ diễn ra thường xuyên. Đặc biệt, trong năm 2024, Quốc hội đã thông qua nhiều luật mới và có 10 luật có hiệu lực từ năm 2025, cho thấy sự năng động trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945 đến nay, hệ thống pháp luật Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển:

• Giai đoạn 1945-1975: Tập trung xây dựng pháp luật cơ bản phục vụ cuộc kháng chiến và xây dựng chế độ mới.
• Giai đoạn 1975-1986: Thống nhất hệ thống pháp luật trên cả nước, ban hành nhiều văn bản quan trọng.
• Giai đoạn 1986-2000: Thời kỳ Đổi mới, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, ban hành nhiều luật quan trọng về kinh tế.
• Giai đoạn 2000-hiện tại: Hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế.

Việc ban hành luật tại Việt Nam tuân theo quy trình nghiêm ngặt:

• Xây dựng dự án luật dựa trên nhu cầu thực tiễn
• Lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức và nhân dân
• Thẩm tra tại các cơ quan của Quốc hội
• Thảo luận và biểu quyết tại Quốc hội
• Công bố và có hiệu lực theo quy định

Các bộ luật chính của Việt Nam

Bộ luật là hình thức đặc biệt của luật, tập hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh một lĩnh vực quan hệ xã hội cơ bản, có tính hệ thống và toàn diện. Việt Nam hiện có 6 bộ luật đang có hiệu lực.

1. Bộ luật Dân sự 2015

Bộ luật Dân sự 2015 số 91/2015/QH13 quy định địa vị pháp lý, chuẩn mực pháp lý về cách ứng xử của cá nhân, pháp nhân; quyền, nghĩa vụ về nhân thân và tài sản.

Cấu trúc và nội dung:

• Gồm 6 phần, 27 chương và 689 điều
• Có hiệu lực từ ngày 1/1/2017
• Thay thế Bộ luật Dân sự 2005

Các điểm mới nổi bật:

• Mở rộng quyền dân sự của cá nhân
• Quy định chi tiết về pháp nhân
• Hoàn thiện chế định về tài sản
• Bổ sung quy định về hợp đồng điện tử
• Cải cách chế định thừa kế

Phạm vi điều chỉnh:

• Quan hệ dân sự về nhân thân
• Quan hệ dân sự về tài sản
• Quan hệ dân sự trong kinh doanh thương mại
• Quan hệ lao động cá nhân

2. Bộ luật Hình sự 2017

Bộ luật Hình sự 2017 số 100/2015/QH13 có hiệu lực từ ngày 1/1/2018, thay thế Bộ luật Hình sự 1999.

Đặc điểm chính:

• Gồm 2 phần chính: Phần chung và Phần các tội phạm
• Quy định 426 tội danh
• Có hiệu lực từ 1/1/2018

Những điểm đổi mới quan trọng:

• Bổ sung nhiều tội danh mới phù hợp với thực tiễn
• Điều chỉnh khung hình phạt một số tội
• Quy định chi tiết về các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ
• Hoàn thiện chế định về người chưa thành niên phạm tội

Phạm vi điều chỉnh:

• Các hành vi phạm tội và hình phạt
• Căn cứ trách nhiệm hình sự
• Các biện pháp tư pháp
• Chế định ân xá, đặc xá

3. Bộ luật Lao động 2019

Bộ luật Lao động 2019 số 45/2019/QH14 quy định tiêu chuẩn lao động; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của người lao động, người sử dụng lao động.

Cấu trúc tổng thể:

• Gồm 18 chương, 243 điều
• Có hiệu lực từ ngày 1/1/2021
• Thay thế Bộ luật Lao động 2012

Nội dung chính:

• Hợp đồng lao động và các loại hợp đồng
• Thời giờ làm việc và thời giờ nghỉ ngơi
• Tiền lương và các khoản thu nhập khác
• Kỷ luật lao động và trách nhiệm vật chất
• An toàn, vệ sinh lao động
• Lao động nữ và lao động là người dưới 18 tuổi

Những cải cách nổi bật:

• Mở rộng quyền tự chủ của doanh nghiệp
• Linh hoạt hóa thời gian làm việc
• Tăng cường bảo vệ quyền lợi người lao động
• Hiện đại hóa quan hệ lao động

4. Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015

Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 số 101/2015/QH13 có hiệu lực từ ngày 1/1/2018.

Cấu trúc và đặc điểm:

• Gồm 6 phần, 34 chương, 499 điều
• Quy định trình tự, thủ tục giải quyết vụ án hình sự

Nội dung cơ bản:

• Nhiệm vụ và nguyên tắc tố tụng hình sự
• Thẩm quyền và tham gia tố tụng
• Chứng cứ và chứng minh
• Biện pháp ngăn chặn và biện pháp cưỡng chế
• Khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử

Điểm mới quan trọng:

• Tăng cường quyền của người bị hại
• Mở rộng quyền của luật sư bào chữa
• Hoàn thiện thể thức tố tụng
• Đảm bảo tính công khai, minh bạch

5. Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015

Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 số 92/2015/QH13 có hiệu lực từ ngày 1/7/2017.

Đặc điểm chung:

• Gồm 5 phần, 36 chương, 570 điều
• Điều chỉnh hoạt động tố tụng dân sự

Phạm vi điều chỉnh:

• Tố tụng vụ án dân sự
• Tố tụng về việc dân sự
• Tố tụng vụ án hôn nhân và gia đình
• Tố tụng vụ án kinh doanh, thương mại
• Tố tụng vụ án lao động
• Tố tụng vụ án hành chính

Nguyên tắc tố tụng:

• Bình đẳng trước pháp luật
• Công khai xét xử
• Tranh tụng trong xét xử
• Sử dụng tiếng Việt trong tố tụng

6. Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015

Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 được sửa đổi bởi Luật Sửa đổi, bổ sung một số Điều của 37 Luật có liên quan đến quy hoạch 2018.

Đặc điểm riêng biệt:

• Gồm 5 phần, 22 chương, 355 điều
• Có hiệu lực từ ngày 1/7/2017
• Thay thế Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2005

Nội dung chính:

• Chủ thể hoạt động hàng hải
• Tàu biển và thuyền viên
• Vận tải hàng hải
• Bảo hiểm hàng hải
• Tai nạn hàng hải và ô nhiễm môi trường biển
• Tố tụng hàng hải

Các nhóm luật chuyên ngành quan trọng

Nhóm luật về kinh tế

Đây là nhóm luật đông đảo và quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam:

Luật về đầu tư và kinh doanh:

• Luật Đầu tư 2020
• Luật Doanh nghiệp 2020
• Luật Cạnh tranh 2018
• Luật Phá sản 2014

Luật về tài chính, ngân hàng:

• Luật Ngân hàng 2010
• Luật Chứng khoán 2019
• Luật Bảo hiểm 2022
• Luật Kế toán 2017

Luật về thuế:

• Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007
• Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2008
• Luật Thuế giá trị gia tăng 2008
• Luật Quản lý thuế 2019

Nhóm luật về xã hội

Luật về y tế và giáo dục:

• Luật Giáo dục 2019
• Luật Giáo dục đại học 2012
• Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023
• Luật Dược 2016

Luật về văn hóa, thể thao:

• Luật Di sản văn hóa 2001
• Luật Thể dục, thể thao 2006
• Luật Báo chí 2016
• Luật Xuất bản 2012

Nhóm luật về môi trường và tài nguyên

• Luật Bảo vệ môi trường 2020
• Luật Đất đai 2024
• Luật Tài nguyên nước 2012
• Luật Lâm nghiệp 2017
• Luật Thủy sản 2017

Nhóm luật về quốc phòng, an ninh

• Luật Quốc phòng 2018
• Luật An ninh mạng 2018
• Luật Cư trú 2020
• Luật Xuất cảnh, nhập cảnh 2019

Hệ thống pháp luật Việt Nam với khoảng 250-300 luật và 6 bộ luật chính đã tạo thành một khung pháp lý tương đối hoàn chỉnh, điều chỉnh mọi mặt của đời sống xã hội. Từ các bộ luật cơ bản như Bộ luật Dân sự 2015 với 689 điều đến các luật chuyên ngành, tất cả đều góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.

Bạn cần tư vấn pháp luật về các vấn đề liên quan đến hệ thống pháp luật Việt Nam? Luật Đại Bàng với đội ngũ luật sư dày dạn kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc toàn bộ hệ thống pháp luật từ các bộ luật cơ bản đến các luật chuyên ngành. Chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chính xác, kịp thời và hiệu quả nhất.