Mang Thai Hộ Là Gì? Quy Định Pháp Luật Tại Việt Nam

Mang thai hộ là một khái niệm pháp lý và xã hội đang ngày càng được quan tâm tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh các vấn đề về hiếm muộn, vô sinh gia tăng. Tuy nhiên, mang thai hộ tại Việt Nam được quy định chặt chẽ bởi pháp luật để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan và tránh lạm dụng. Bài viết này sẽ giải thích rõ ràng về mang thai hộ là gì, các quy định pháp luật mới nhất, điều kiện thực hiện, cũng như những lưu ý quan trọng.

Mang thai hộ là gì?

Mang thai hộ là hình thức một phụ nữ (người mang thai hộ) đồng ý mang thai và sinh con cho một cá nhân hoặc cặp vợ chồng khác (gọi là cha mẹ nhờ mang thai hộ) thông qua việc sử dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, cụ thể là thụ tinh trong ống nghiệm. Sau khi sinh, đứa trẻ sẽ được giao lại cho cha mẹ nhờ mang thai hộ, và người mang thai hộ không được coi là mẹ hợp pháp của đứa trẻ.

Tại Việt Nam, mang thai hộ được quy định trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 (sửa đổi, bổ sung bởi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hôn nhân và Gia đình 2023) và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 10/2015/NĐ-CP và Thông tư 25/2023/TT-BYT. Mang thai hộ được phép thực hiện với mục đích nhân đạo, không vì mục đích thương mại.

Phân loại mang thai hộ tại Việt Nam

Mang thai hộ tại Việt Nam được chia thành hai hình thức chính:

• Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo: Người mang thai hộ là người thân thích cùng hàng (ví dụ: chị em ruột, chị em họ) của vợ hoặc chồng trong cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ. Đây là hình thức duy nhất được pháp luật Việt Nam cho phép.
• Mang thai hộ thương mại: Người mang thai hộ nhận thù lao hoặc lợi ích vật chất để mang thai và sinh con. Hình thức này bị cấm tại Việt Nam để tránh tình trạng bóc lột hoặc mua bán trẻ em.

Quy định pháp luật về mang thai hộ tại Việt Nam

Cơ sở pháp lý

• Điều 95, Luật Hôn nhân và Gia đình 2014: Quy định mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được phép, với các điều kiện chặt chẽ về đối tượng, thủ tục và quyền lợi.
• Nghị định 10/2015/NĐ-CP: Quy định chi tiết về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.
• Thông tư 25/2023/TT-BYT: Hướng dẫn thực hiện các kỹ thuật y tế liên quan đến mang thai hộ, bao gồm quy trình thụ tinh trong ống nghiệm và chuyển giao phôi.

Điều kiện để được mang thai hộ

Theo pháp luật Việt Nam, các bên tham gia mang thai hộ phải đáp ứng các điều kiện sau:

Đối với cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ:

• Có giấy xác nhận từ cơ sở y tế được Bộ Y tế cấp phép rằng người vợ không thể mang thai và sinh con ngay cả khi áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (ví dụ: không có tử cung, tử cung dị dạng, bệnh lý nghiêm trọng).
• Là cặp vợ chồng hợp pháp, đã kết hôn và có giấy chứng nhận kết hôn.
• Không có con chung hoặc chỉ có một con chung nhưng có nhu cầu sinh thêm con.

Điều kiện đối với người mang thai hộ là gì?

• Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng (chị em ruột, chị em họ, chị dâu, em dâu, v.v.).
• Đã từng sinh con và có sức khỏe tốt, được cơ sở y tế xác nhận đủ điều kiện mang thai.
• Chỉ được mang thai hộ một lần duy nhất.
• Tự nguyện, không vì mục đích thương mại, và có thỏa thuận bằng văn bản với cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ.

Đối với cơ sở y tế:

• Chỉ các bệnh viện, cơ sở y tế được Bộ Y tế cấp phép (như Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Bệnh viện Từ Dũ) mới được thực hiện kỹ thuật mang thai hộ.
• Phải đảm bảo quy trình thụ tinh trong ống nghiệm, lưu trữ hồ sơ và giám sát chặt chẽ.

Quy trình thực hiện mang thai hộ

1. Thỏa thuận mang thai hộ: Các bên ký kết thỏa thuận mang thai hộ bằng văn bản, có công chứng hoặc chứng thực theo quy định pháp luật. Nội dung thỏa thuận bao gồm quyền, nghĩa vụ, chi phí hợp lý (như chi phí y tế, chăm sóc sức khỏe) và cam kết không thương mại hóa.
2. Thực hiện kỹ thuật y tế: Cơ sở y tế được cấp phép tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm, sử dụng tinh trùng và noãn của cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ để tạo phôi, sau đó chuyển phôi vào tử cung của người mang thai hộ.
3. Sinh con và giao nhận con: Sau khi sinh, đứa trẻ được giao cho cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ. Người mang thai hộ không được phép yêu cầu quyền làm mẹ.
4. Đăng ký khai sinh: Cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ đăng ký khai sinh cho đứa trẻ theo quy định của Luật Hộ tịch 2014, với tên cha mẹ là cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ.

Quy định về chi phí

• Chi phí hợp lý: Bao gồm chi phí y tế, chăm sóc sức khỏe, đi lại, dinh dưỡng cho người mang thai hộ, được thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng.
• Cấm trả thù lao: Việc trả tiền hoặc lợi ích vật chất để đổi lấy việc mang thai hộ bị nghiêm cấm và có thể bị xử lý hình sự theo Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).

Quyền và nghĩa vụ của các bên trong mang thai hộ

Quyền và nghĩa vụ của cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ

Quyền:

• Được nhận con sau khi sinh và đăng ký khai sinh với tư cách cha mẹ hợp pháp.
• Được yêu cầu cơ sở y tế cung cấp thông tin về quy trình mang thai hộ.

Nghĩa vụ:

• Chi trả các chi phí hợp lý cho người mang thai hộ.
• Tuân thủ các quy định pháp luật và thỏa thuận mang thai hộ.

Quyền và nghĩa vụ của người mang thai hộ là gì?

Quyền:

• Được đảm bảo sức khỏe trong suốt quá trình mang thai và sau sinh.
• Được nhận chi phí hợp lý như đã thỏa thuận.

Nghĩa vụ:

• Tự nguyện mang thai và giao đứa trẻ cho cặp vợ chồng nhờ mang thai hộ.
• Không yêu cầu quyền làm mẹ hoặc các lợi ích thương mại.

Trách nhiệm của cơ sở y tế

• Thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, đảm bảo an toàn cho người mang thai hộ và thai nhi.
• Lưu trữ hồ sơ mang thai hộ trong thời hạn tối thiểu 20 năm để phục vụ kiểm tra, giám sát.

Mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là một giải pháp ý nghĩa, giúp các cặp vợ chồng hiếm muộn thực hiện ước mơ làm cha mẹ, đồng thời thể hiện giá trị nhân văn của xã hội Việt Nam. Nếu bạn đang tìm hiểu về mang thai hộ, cần tư vấn pháp luật về soạn thảo thỏa thuận, đăng ký khai sinh, hoặc các vấn đề liên quan đến hỗ trợ sinh sản, hãy liên hệ ngay với Luật Đại Bàng.